Ciekawostki o cyklonach

Wszystko o cyklonach – w maksymalnym skrócie. Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Cyklony, tornada, huragany, tajfuny, orkany. Przeczytaj, jeśli chcesz poznać świat niebezpiecznych cyklonów

Co to jest cyklon?

Cyklon, to rodzaj cyrkulacji atmosferycznej typowej dla niżów barycznych. Przemieszcza się po liniach spiralnych od zewnątrz do środka. Na półkuli północnej kierunek obrotu przeciwny do kierunku ruchu wskazówek zegara, zaś na południowej zgodny z kierunkiem wskazówek zegara.

Cyklony występują zazwyczaj w umiarkowanych i wysokich szerokościach geograficznych. Towarzyszą im zmiany pogody (temperatury powietrza, ciśnienie, prędkość wiatru, duże opady deszczu).

Gdzie tworzą się cyklony?

Nad ciepłymi wodami, gdzie temperatura wody w warstwie powierzchniowej o grubości co najmniej 50 metrów przekracza 26,5 stopni Celsjusza. Ocean staje się wówczas zbiornikiem energii. Jej nośnikiem jest para wodna, która staje się “paliwem” dla cyklonu.

Jak powstaje cyklon?

Gdy para wodna skondensuje się i utworzą się chmury o silnym rozwoju pionowym (Cumulonimbus), powietrze jest ogrzewane i nawilżane przez ciepłą wodę oceanu. Wody oceanu mogą się ogrzać do 30 stopni Celsjusza (rekordowo stwierdzono rozgrzanie do 35. stopni). Im wyższa temperatura wody, tym silniejszy jest cyklon.

Cyklony w Polsce

Co jakiś czas cyklony pojawiają się także nad Polską, choć nie są tak groźne jak w innych częściach świata. Ale to u nas zjawiska coraz częstsze.

W styczniu 2020 zawitał do nas cyklon Fabian. Wcześniej pojawił się nad Islandią, potem nad Europą północną. Z uwagi na porę roku i temperatury, nie spadł deszcz, lecz sypnął śnieg, nastąpiły burze śnieżne.

Największy cyklon na świecie

Najbardziej niszczycielskim cyklonem tropikalnym w historii prowadzonych pomiarów, był Tip. Wystąpił od 4 do 19 października 1979 roku, zabił 99 ludzi i spowodował szereg powodzi. 11 października jego średnica miała 2220 km czyli tyle, co połowa Stanów Zjednoczonych.

12 października, w szczytowym momencie, w jego oku ciśnienie spadło do 870 hPa, a prędkość wiatru wynosiła do 306 km/h.

Rodzaje cyklonów

W zależności od geograficznych warunków powstawania i właściwości budowy:

• cyklony pozazwrotnikowe,
• cyklony zwrotnikowe lub tropikalne.

W zależności od właściwości powstawania:

• cyklony frontowe (powstające na frontach atmosferycznych),
• cyklony lokalne (zwykle nieduże i płytkie).

W zależności od kierunku ruchu:

• cyklony “nurkujące” (przemieszczające się z północy lub północnego zachodu na południe i południowy wschód),
• cyklony “zachodnie” (przemieszczające się zwykle z zachodu na wschód),
• cyklony “południowe” (przemieszczające się z południowego zachodu, południa i południowego wschodu na północny wschód, północ lub północny zachód).

Nazwy cyklonów – imiona

Aby był porządek, kolejnym cyklonom nadawane są imiona. Do lat 70. XX wieku nadawano im imiona żeńskie, ale po protestach feministek, zaczęto in nadawać także imiona męskie. Obecnie co drugie imię cyklony, to imię męskie.

Lista imion w góry jest ustalona, wiec gdy przychodzi kolejny – już wiadomo, jak się nazywa.

Sporządzona jest specjalna lista – 6 zestawów, każdy po 21 imion w kolejności alfabetycznej, razem 126 imion. Jeśli w którymś roku wystąpi więcej niż 21 cyklonów, od 22-ego każdy otrzymuje nazwę – literę alfabetu w języku greckim. Po sześciu latach cykl nazewnictwa cyklonów powtarza się.

Jeśli któryś z cyklonów zbierze wiele ofiar, jego imię znika z listy (w przyszłości nie pojawi się już na liście).

Cyklon – inne określenia

Zamiast cyklon często używa się innych określeń: tornado, huragan, tajfun, orkan.

Tajfuny

We wschodniej i południowo-wschodniej Azji cyklony tropikalne (huragany) nazywane są tajfunami. Chodzi o zjawiska nad akwenami Oceanu Atlantyckiego.

Tajfuny występują najczęściej w porze letniej, także jesienią. Nad oceanem wiatry wewnątrz tajfunu mogą osiągać ogromne prędkości, nawet do ok. 380 km/h. Po powierzchni Ziemi wiatry są znacznie wolniejsze, wieją od 10 do 20 razy wolniej. Tajfuny niosą ze sobą obfite opady deszczu i często powodują poważne straty.

Słowo tajfun wywodzi się z języka chińskiego i oznacza „wiatr z Tajwanu”.

Co to jest cyklon tropikalny?

Niektóre cyklony występujące w niskich szerokościach geograficznych, mogą wywołać katastrofalne skutki. Nazywa się je cyklonami tropikalnymi.

To najintensywniejsze energetycznie zjawisko w atmosferze ziemi, związane z układem niskiego ciśnienia.

Przed cyklonami tropikalnymi ostrzegają nas satelity meteorologiczne. Gdy cyklon znajdzie się w zasięgu radaru satelity, może on “zajrzeć” do wnętrza cyklonu i dowiedzieć się o nim więcej. Ponadto United States Air Force (USAF) oraz National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) mają flotę samolotów pomiarowych wyposażonych w urządzenia do badania huraganów.

Jak powstają cyklony tropikalne?

Cyklon tropikalny rozwija się nad ciepłymi wodami. Następuje tzw. cyrkulacją cykloniczna. Na półkuli północnej ma ona
kierunek przeciwny do ruchu wskazówek zegara, a na półkuli południowej kierunek jest zgodnym z ruchem wskazówek zegara.

Aby powstał cyklon tropikalny, muszą równocześnie wystąpić następujące warunki:

• Temperatura wody w warstwie powierzchniowej oceanu grubości co najmniej 50 m powinna przekraczać 26,5 °C.
• Rozkład temperatury i wilgotności w atmosferze powinien być odpowiedni dla rozwoju intensywnych, wypiętrzonych chmur burzowych.
• Odległość od równika powinna wynosić co najmniej 500 km.
• Zmienność prędkości wiatru z wysokością w całej troposferze powinna być niewielka.

Rodzaje cyklonów tropikalnych

Cyklon tropikalny o maksymalnej prędkości wiatru przy powierzchni Ziemi nie przekraczającej 17 m/s nazywa się depresją tropikalną.

Jeśli ma większą prędkość wiatru, do 33 m/s – nazywa się sztormem tropikalnym.

Jeśli jego prędkość przekracza 33 m/s – jest huraganem (na Atlantyku i wschodnim Pacyfiku), tajfunem (na północno-zachodnim Pacyfiku), silnym cyklonem tropikalnym (na południowo-zachodnim Pacyfiku i południowo-wschodnim Oceanie Indyjskim), silnym sztormem cyklonicznym (w północnej części Oceanu Indyjskiego) albo cyklonem tropikalnym (w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego).

Rekordowe cyklony tropikalne

Rekordowe opady obserwowano w cyklonach tropikalnych na Reunion na Oceanie Indyjskim, np. cyklon Denise w nocy z 7 na 8 grudnia 1966 r. przyniósł 1144 mm opadu w ciągu 12 godzin i 1825 mm w ciągu 24 godzin.

Najbardziej katastrofalnym cyklonem tropikalnym w udokumentowanej historii świata był cyklon Bhola, który w 1970 spustoszył Bangladesz. Pochłonął co najmniej 300 tys. ofiar.

Jesienią 1998 r. huragan Mitch zaatakował Amerykę Środkową, powodując kilkanaście tysięcy ofiar śmiertelnych i gigantyczne straty materialne. Wielkie opady spowodowały wtedy osunięcia ziemi i powodzie.

Huragan Katrina w 2005 r. był huraganem trzeciej kategorii. Spowodował straty materialne ocenione na 160 miliardów USD.

Co to jest oko cyklonu?

To jego środek, centralny obszar. Na jego obszarze niebo jest prawie bezchmurne. Nie ma tu opadów, występuje podwyższona temperatura i bardzo niskie ciśnienie (poniżej 960 hPa). Oko cyklonu może mieć średnicę od 20 do 50 kilometrów.

Wokół oka cyklonu, powstaje ogromnych rozmiarów ściana chmur kłębiastych. Występują tu burze i gwałtowne ulewy. W miarę oddalania się od oka cyklonu intensywność opadów maleje.

Ciekawostki o cyklonach: (c) Sadurski.com

Zobacz też:
> Zorza polarna
> Energia odnawialna
> Ciekawostki o wiatrakach