14 zabytkowych kościołów w Lublinie

Kościoły Lublina

Przedstawiamy zestawienie 14. interesujących zabytków Lublina. Informacje i ciekawostki o lubelskich kościołach.

1. Bazylika św. Stanisława i klasztor dominikanów

Jedna z najstarszych świątyń Lublina stoi na Starym Mieście (ul. Złota 9), na tzw. górce dominikańskiej. Klasztor dominikanów powstał w połowie XIII wieku, budowę kościoła pw św. Stanisława zaczęto w 1342 roku. Nie wiadomo na pewno kiedy trafiła tu relikwia Drzewa Krzyża Świętego, otaczana wielkim kultem (była tu do 1991 roku). Kościół w 1575 r. uległ pożarowi, w kolejnym wieku został odbudowany i uzyskał obecną bryłę. Po 1618 roku klasztor rozbudowano. Wiek XVII i XVIII, to okres największego rozkwitu klasztoru.

2. Kościół św. Michała Archanioła (nieistniejący)

Kościół św. Michała powstał pod koniec XIII wieku lub na początku XIV wieku. W 1769 r. spłonął, po czym został odbudowany. W latach 1826-1832 pełnił funkcje katedry. W XIX w. groził zawaleniem i w latach 1846-1852 został rozebrany. Fragmenty wyposażenia przeniesiono do katedry i innych lubelskich kościołów.

Przed II wojną światową (1936-1938) odkopano fundamenty świątyni, w 2002 r. plac Po Farze zagospodarowano, eksponując te fundamenty.

3. Katedra lubelska

Barokowa archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, to duży kościół w centrum Lublina. Zbudowano ją w latach 1586-1626, na ziemi Andrzeja Tęczyńskiego. To ten sam, który sprowadził do Lublina Jezuitów. Po pożarze z 1752 r, wnętrza pokrył freskami Józef Meyer, nadworny malarz króla Augusta III Sasa.

Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 w wyniku utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, kościół i klasztor przejęli ojcowie trynitarze. Z braku funduszy obiekty zaczęły popadać w ruinę, a pod koniec XVIII w. w katedrze był magazyn na zboże. Sytuacja uległa zmianie po utworzeniu w 1805 r. diecezji lubelskiej. Katedra została jej najważniejszą świątynią.

4. Kościół kapucynów

Barokowy kościół i klasztor kapucynów (ul. Krakowskie Przedmieście 42, obok Placu Litewskiego) wybudowano w latach 1726-1733. Był czwartą fundacją kapucyńską w Polsce.

5. Kościół Świętego Ducha

Kościół Świętego Ducha (ul. Krakowskie Przedmieście 1) zbudowano w 1419 r. obok szpitala dla ubogich starców, poza murami miasta. Pod koniec XVI w. kościół uległ dwóm pożarom, a podczas odbudowy w 1608 r. otrzymał barokową kopułę. W 1642 na obrazie Matki Bożej Dobrej Rady (główny obraz ołtarza głównego) wierni dostrzegli łzy. Po pożarze w 1733 r. w wyniku odbudowy otrzymał częściowo barokowy wygląd. Największy pożar kościoła miał miejsce w 1803 roku, potem go odbudowano.

6. Kościół Matki Bożej Zwycięskiej

Kościół Matki Bożej Zwycięskiej (powizytkowski, ul. Gabriela Narutowicza 6) ufundował w 1412 r. król Władysław Jagiełło, jako wotum wdzięczności za zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem. Był wyższy i smuklejszy niż obecnie.

Wcześniej w tym miejscu stała kaplica pw. Maryi Panny, św. Zofii i św. Barbary z 1396 roku. Według legendy, kościół budowali jeńcy krzyżaccy. Gdy kościół był gotów, król sprowadził tu siostry brygidki. Wierzono bowiem, że św. Brygida przepowiedziała upadek zakonu krzyżackiego. Brygidki zostały tu do końca XIX wieku.

Ponieważ kościół stał poza murami miasta, swojego czasu padał ofiarą rabunków.

Na poddaszu świątyni są polichromie powstałe w latach 1466-1477, przedstawiające wjazd orszaku króla Kazimierza Jagiellończyka do Lublina. W XVII w. częściowo przebudowano kościół, w stylu renesansu lubelskiego i polichromia stała się niewidoczna dla odwiedzających kościół.

W tym kościele znajduje się najstarszy obraz Lublina, z pierwszej połowy XV wieku. Na desce namalowano postać św. Brygidy.

Obecnie na wieży kościoła jest punkt widokowy. Na placu obok kościoła stoi pomnik pomnik Jana Kochanowskiego. Ma 5,5 m wysokości. W 1931 r. pomnik stanął na Rynku przed budynkiem Trybunału. Hitlerowcy mieli go zniszczyć, więc w 1941 r. został rozebrany na części i ukryty. Od 1951 r. stoi na obecnym miejscu.

7. Ewangelicko-Augsburski zbór Świętej Trójcy

Przy ul. Żołnierzy Niepodległej 10 w centrum Lublina stoi Ewangelicko-Augsburski zbór Świętej Trójcy, zbudowany w latach 1785-1788. Obok kościoła jest mały przykościelny cmentarz.

8. Sobór Przemienienia Pańskiego

Późnorenesansowy sobór Przemienienia Pańskiego (Ruska 15), to prawosławna katedra. Obecny kościół wybudowano w latach 1607–1633, w miejsce dwóch stojących tu starszych świątyń.

Obiekt w 1695 r. przejęli unici, a w 1875 r. znów trafił do wyznawców prawosławia. W 1915 r. rosyjska ludność Lublina zabrała ze świątyni cudowne ikony, ewangeliarz, osiem dzwonów i część wyposażenia. Trafiły do Monasteru Czudowskiego w Moskwie, a po jego zniszczeniu pod koniec lat 20. XX w. przepadły bez wieści.

10. Kościół św. Pawła

Kościół Bernardynów Nawrócenia św. Pawła (ul. Bernardyńska) wybudowano w latach 1470–1497. Po dwóch pożarach (XVI, XVII w.) był odbudowywany, potem remontu i przebudowy (XVIII, XIX w.).

11. Kościół św. Józefa

Kościół Karmelitów Bosych św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny (ul. Świętoduska 14) zbudowano w latach 1635-1644. To jeden z kościołów tzw renesansu lubelskiego. Jego fundatorką była Katarzyna z Kretków Sanguszkowa. O tym jak wyglądała możemy dowiedzieć się z przedstawiającego ją obrazu, który wisi w kościele.

Na fasadzie znajdują się figury dwóch świętych: św. Teresy z Ávila oraz św. Jana od Krzyża. Wyposażenie wnętrza kościoła jest barokowe.

Kościół wzniesiono dla sióstr karmelitanek bosych, w miejscu wcześniejszego dworu wojewody lubelskiego Rafała Leszczyńskiego. Dwór miał grube mury i cztery baszty narożne. Wkrótce Leszczyński postanowił, że dwóch stanie się zborem protestanckim (kalwińskim), co nie spodobało się mieszkańcom Lublina. Dlatego po jego śmierci, dwóch kupiła Sanguszkowa i włączyła go do zabudowań klasztornych karmelitanek. Karmelitanki w 1807 r. przeniosły się do klasztoru przy ul. Staszica, a w ich miejscu zamieszkali karmelici bosi. Po powstaniu styczniowym w 1864 r. i kasacie zakonu, karmelici musieli opuścić klasztor, a władze carskie przeznaczyły go na koszary dla wojska. W 1919 r. kościół znów trafił w ręce karmelitów, którzy mieszkają tu do dziś.

12. Kościół garnizonowy

Kościół garnizonowy znajduje się przy Alejach Racławickich 20. Zbudowano go w 1904 r. jako prawosławna cerkiew pułkowa dla wojska i policji carskiej. Cerkiew służyła żołnierzom rosyjskim mającym obok swój garnizon do 1915 roku. Po wkroczeniu wojsk austriackich do Lublina, została zamknięta i wkrótce zaczęła niszczeć. Wkrótce świątynię dostosowano do potrzeb katolickich, zmieniono jej wygląd (m.in. kopułę wieży) i otrzymała nazwę: Załogowy Kościół Wojska Polskiego w Lublinie. W dwudziestoleciu międzywojenny był Kościołem Garnizonowym Niepokalanego Poczęcia NMP. W czasie wojny kościołem opiekowali się jezuici, został poważnie uszkodzony, a potem go odbudowano.

13. Kościół św. Piotra Apostoła

Kościół św. Piotra Apostoła oraz klasztor sióstr Bernardynek wybudowano w latach 1636–1658. Miał charakter renesansu lubelskiego do pożaru w 1768 roku. Po odbudowie która zakończyła się w 1780 r., był to już kościół barokowy. Wnętrze świątyni w 1899 r. neobarokową polichromią pokrył Władysław Barwicki. W 1920 r. kościół przejęli Jezuici, którzy w 2015 r. przekazali go Archidiecezji Lubelskiej.

Świątynia stoi blisko lubelskiej Archikatedry, adres: ul. Królewska 9. Od strony ulicy widoczny jest tył kościoła, fasadę zasłaniają sąsiednie kamienice, więc można zobaczyć jej górny fragment, ale od strony ulicy Bernardyńskiej.

14. Kościół św. Jozafata

Kościół św. Jozafata stoi przy ul. Zielonej 3, w centrum Lublina. Ufundowali go greccy kupcy i początkowo był cerkwią prawosławną. Od drugiej połowy XIX wieku była to świątynia Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, w od 1922 r. stała się świątynią rzymskokatolicką. Jak widać z jego historii, wygląd kościoła nieprzypadkowo mało przypomina inne kościoły rzymskokatolickie w Lublinie.

Kościoły Lublina + zdjęcia: (c) Sadurski.com

Zobacz też:
> Ciekawostki o Lublinie
> Historia lubelskich Żydów
> Pałace Lublina