Ciekawostki o Olkuszu

Olkusz ciekawostki i najważniejsze informacje o Olkuszu

Miasto Olkusz

1) Olkusz, to ok. 35-tysięczne miasto w województwie małopolskim (pomiędzy Krakowem w Katowicami), nad rzeką Babą. Prawa miejskie otrzymał przed 1299 rokiem.

Olkusz ciekawostki z historii

2) W XIII-XV wieku pisano o nim na różne sposoby: Lcuhs, Hilcus, Helcus, Ylcus, Elcus, Olkusch, Ilkusz, wreszcie miasto stało się Olkuszem.

3) W XIV wieku miasto otoczono murami. Było wówczas jednym z największych miast Małopolski.

4) W 1579 roku w kamienicy na Rynku uruchomiono mennicę królewską. Bito tu talary, szelągi, grosze i trojaki. Mennica działała do 1601 roku (był okres panowania króla Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy). Ocenia się, że monety bite w Olkuszu to połowa wybitych wtedy w Polsce monet.

5) W latach 30. XIX wieku zasypano podziemia Olkusza. W ostatnich latach są one badane. Najlepiej zbadane są fundamenty dawnego ratusza (były tu kancelaria, skarbiec, więzienie, wyszynk piwa). Co jakiś czas organizowane są tam wycieczki.

Olkusz zabytki i atrakcje

6) Bazylika kolegiacka św. Andrzeja Apostoła która stoi stoi tuż obok rynku w Olkuszu, została wybudowana na przełomie XIII i XIV wieku. W XV wieku do południowej ściany dobudowano kaplicę św. Anny, a na początku XVII wieku dobudowano kruchtę oraz renesansową kaplicę Loretańską. Wewnątrz są m.in. gotycki poliptyk z końca XV wieku i renesansowe organy.

W 1611 roku gwarkowie olkuscy podpisali umowę na budowę organów z Hansem Hummlem, krakowskim organmistrzem z Norymbergi. Gdy jego syn zabił się spadając z rusztowania, przerwano prace do 1624 roku. Budowę organów zakończył w 1633 r uczeń Hummela, Jerzy Nitrowski. W październiku 2019 r. organy znalazły się na znaczku Poczty Polskiej.

Co roku w październiku w bazylice odbywają się koncerty w ramach Międzynarodowych Olkuskich Dni Muzyki Organowej i Kameralnej, a w lipcu ma miejsce Letni Festiwal Organowy.

7) Za czasów Kazimierza Wielkiego Olkusz w ramach murów miejskich długości ok. 1100 metrów i grubości ok. 1,7 metra, miał kilkanaście baszt i dwie bramy miejskie: Krakowską i Sławkowską. W XVII i XVIII wieku Olkusz najeżdżały obce wojska i stan fortyfikacji ulegał degradacji. Na początku XIX wieku rozebrano mury i zasypano fosę. Gdy w 1968 r. odkryto fundamenty jednej z baszt, powstał pomysł aby ją odbudować. Obecnie zrekonstruowana baszta wraz z fragmentem murów miejskich stoi nieopodal rynku, przy ul. Szpitalnej.

8) W latach 1829-1828 na rynku wzniesiono dwukondygnacyjny, klasycystyczny gmach starostwa. Przy jego budowie wykorzystano m.in. materiał z rozebranego kilka lat wcześniej ratusza. Obecnie blisko wejścia stoi pomnik Józefa Piłsudskiego.

9) W Olkuszu istnieje kilka muzeów, m.in. Muzeum Pożarnictwa Ziemi Olkuskiej (ul. Floriańska 5), Muzeum Regionalne PTTK im. Antoniego Minkiewicza (ul. Rynek 20), Muzeum Afrykanistyczne w Olkuszu im. dr Bogdana Szczygła (ul. Szpitalna 32).

Rynek i ratusz w Olkuszu

10) W latach 2011-2013 przebudowano olkuski rynek. Zbudowano fontanny, postawiono ławki, a samochody mogą parkować wokół rynku, a nie na jego środku. Zrekonstruowano też przyziemie zburzonego w XVIII wieku gmachu ratusza.

Istniał już w I połowie XV wieku, był zbudowany z czerwonego kamienia (o nazwie zlepieniec parczewski), na planie prostokąta o bokach 14,2 x 21,3 metra. Rozmiary (był to jeden z największych tego typu budowli w ówczesnej Polsce) świadczyły o zamożności mieszkańców Olkusza.

W ratuszu gościł w 1547 r. króla Zygmunta Augusta, a w 1787 r. króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1737 r. po pożarze miasta ratusz prowizorycznie odbudowano. w 1825 r. został rozebrany. W 1905 r. wybudowano w tym miejscu neogotycką wieże ciśnień, przy okazji uszkadzając ściany zasypanych piwnic ratusza.

Olkusz ciekawostki i zdjęcia: (c) Sadurski.com

Zobacz też:
> Wschowa
> Szydłowiec
> Sandomierz