Historyczne ciekawostki o stolicy Polski. Wszystkie stolice

15 najciekawszych ciekawostek. Stolica Polski ciekawostki i najważniejsze informacje z historii. Ile było stolic Polski? Jakie miasta, kiedy i dlaczego były stolicą Polski? Wszystkie stolice Polski – fakty historyczne w największym skrócie

1) W historii Polski było kilka stolic Polski czyli miast, w których była siedziba władz i dworu królewskiego. O tym, że konkretne miasto było stolicą, decydowali władcy.

2) Formalnie, w polskich przepisach prawa, stolicę Polski określono w 1952 roku. Konkretnie, w artykule 90 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Historia stolicy Polski. Gniezno i Płock

3) Pierwszy historyczny władca Polski, książę Mieszko I (zmarł w 992 roku, władzę sprawował w latach 960-992) ciągle podróżował. Terytorium którym zarządzał było rozległe i w tych czasach nie było szans, aby szybko się przemieszczać. Tym niemniej, w spisie dokumentów (regeście) znajduje się dokument Mieszka I z ok. 991 roku z którego wynika, że stolicą jest Gniezno. Nieprzypadkowo w gnieźnieńskiej katedrze przechowywano szczątki św. Wojciecha i była ona miejscem koronacji królów Polski.

4) Według średniowiecznej kroniki Galla Anonima (zmarł w 1116 roku) trzema najważniejszym miastami królestwa czyli stolicami, były: Wrocław, Sandomierz i Kraków. Wiązało się to z faktem, że na terenie Polski były trzy księstwa: Polskiego (czyli Wielkopolska i Małopolska), Śląskiego oraz Księstwa Sandomierskiego. To oznacza, że Gniezno dosyć szybko straciło swoje znaczenie jako stolica.

5) Gdy w 1038 r. Gniezno zostało zniszczone przez wojska księcia czeskiego Brzetysława I, Kazimierz Odnowiciel zdecydował się przenieść stolicę do Krakowa. Jednak już jego syn, wcześniejszy król Władysław Herman oraz później też Bolesław III Krzywousty zarządzali krajem z Płocka. To oznacza, że zanim Gniezno (pierwsza stolica) zostało spalone, nie było już faktycznie stolicą Polski. A “przenosiny” stolicy do Krakowa trwały długo.

Poznań i Kraków stolicą Polski

6) Warto też pamiętać, że książę poznański (1257–1279), a w latach 1295–1296 król Polski – Przemysł II, na krótko rządził Polską z Poznania. Tak naprawdę to miasto przez 6 lat było wówczas stolicą Polski.

7) Bolesław Wstydliwy akt lokacji Krakowa wydał w 1257 roku we wsi Kopernia (obecne województwo świętokrzyskie). Dopiero w późnym średniowieczu urzędnicy królewscy rezydowali w Krakowie i stąd rządzili krajem. Aż do połowy XVI wieku.

Warszawa stolicą Polski

8) O przeniesieniu stolicy Polski z Krakowa do Warszawy zdecydował król Zygmunt II August (1529-1572) i było to w 1568 roku. W 1569 r. według Konstytucji sejmu lubelskiego Warszawa stała się miastem, w którym zwoływano Sejmy.

9) Co ciekawe, kolumna Zygmunta stojąca przez Zamkiem Królewskim w Warszawie wcale nie przedstawia Zygmunta II Augusta, lecz Zygmunta III Wazę (króla, który był poprzednikiem Stefana Batorego). Jednak Zygmunt III Waza więcej czasu spędzał w Krakowie, niż w Warszawie.

10) Choć Warszawa formalnie była stolicą Polski od 1568 roku, dopiero 28 lat później (w roku 1596) zaczęto proces przenosin królewskiego dworu i centralnych urzędy do Warszawy. Być może proces ten został przyspieszony przez pożar, jaki miał miejsce na Wawelu rok wcześniej (1595). Uznaje się, że Kraków był stolicą aż do 1795 roku, przez 499 lat.

11) Z powodów geograficznych czyli położenia miasta, łatwiej było stąd rządzić Rzeczpospolitą. Warszawa była między Krakowem a Wilnem, dwoma ówczesnymi centrami politycznymi kraju.

Zabory, odzyskanie niepodległości i czasy późniejsze

12) Okres zaborów czyli utraty niepodległości, skomplikował sprawę. Poszczególne części dawnej Polski miały swoje najważniejsze miasta: Warszawa, Kraków (Wolne Miasto Kraków), Gdańsk (Wolne Miasto Gdańsk), Poznań (Księstwo Poznańskie), do tego Lwów był stolicą tzw. Królestwa Galicji i Lodomerii. W każdym razie, nie można tu mówić o stolicy państwa, skoro państwo nie istniało.

13) Sytuację jeszcze bardziej skomplikował krótki okres po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. W Lublinie powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego, w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna, Poznaniu Naczelna Rada Ludowa), a w Cieszynie Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego. Szybko jednak władza wróciła do Warszawy.

14) Przez 9 dni, w lipcu 1944 r. stolicą Polski był Chełm (tu komuniści przybyli z ZSRR ogłosili Manifest PKWN, zwany też Manifestem Lipcowym). Zaraz potem, gdy wyzwolono Lublin, między lipcem 1944 a styczniem 1945 r. siedzibą władz centralnych był Lublin. Co ciekawe, z uwagi na ogromne zniszczenia Warszawy, rozważano, aby na kilka miesięcy stolicę Polski przenieść do Łodzi. Z tego pomysłu zrezygnowano. Do dziś Warszawa jest polską stolicą.

Na zakończenie

15) Określenie “stolica” jest chętnie przez niektórych wykorzystywane, aby podkreślić znaczenie jakiegoś miasta czy miejsca. Mówi się, że Zakopane jest Zimową Stolicą Polski. Miano Letniej Stolicy Polski próbowano przypisywać Sopotowi. Międzyzdrojom i Łebie. O Częstochowie niektórzy mówią: Duchowa Stolica Polski. Rowerzyści ścigają się, walcząc o puchar Rowerowej Stolicy Polski. Podobnych przykładów jest więcej.

16) Wszystkie stolice Polski

Choć niektórzy mogą dyskutować na temat tego, jakie miasta i w jakich latach były stolicą Polski, poniżej nasze zestawienie.
Gniezno
Płock
Poznań
Kraków
Warszawa
Chełm
Lublin

Stolica Polski ciekawostki i zdjęcia (5): (c) Sadurski.com

Zobacz też:
> Smok Wawelski ciekawostki
> Warszawska syrenka ciekawostki