Co wynalazca Filip de Girard robił w Polsce?

Filip de Girard – francuski wynalazca, który zrewolucjonizował przemysł lniarski w Europie. Od jego nazwiska nosi nazwę miasto Żyrardów

1 lutego 1775 r., we francuskim mieście Lourmarin urodził się Filip de Girard, francuski inżynier i wynalazca, pierwszy dyrektor techniczny żyrardowskiej fabryki wyrobów lnianych. Znalazła tu zastosowanie wynaleziona przez niego mechaniczna przędzarka lnu, która zrewolucjonizowała przemysł lniarski niemal w całej Europie. Od jego nazwiska pochodzi nazwa Żyrardów. Rok 2016, uchwałą Rady Miasta Żyrardowa, został ustanowiony “Rokiem Filipa de Girarda w 100-lecie nadania Miastu Żyrardów praw miejskich”.

• • •
Filip de Girard należy do grona najwybitniejszych XIX-wiecznych naukowców i wynalazców. Karierę konstruktora i wynalazcy rozpoczął już w wieku 14 lat, konstruując swoją pierwszą turbinę wodną. Mało brakowało, aby rok później, w 1810 roku, młody geniusz został milionerem. Za namową ojca przystąpił do konkursu na maszynę, dzięki której napoleońska Francja zdoła się uniezależnić od importowanej z wrogiej Wielkiej Brytanii bawełny. Zamknął się ponoć w pokoju z kłębkiem nici, źdźbłami lnu, wodą i szkłem powiększającym, a po miesiącu zgłosił do opatentowania prząśnicę o dwunastu wrzecionach. Tak powstało pierwsze mechaniczne urządzenie do przędzenia lnu, które później zrewolucjonizowało proces produkcyjny.

Młody geniusz nie miał szczęścia. Zanim konkurs został oficjalnie rozstrzygnięty, Napoleon stracił władzę i nagrody w wysokości miliona franków nigdy Girardowi nie wypłacono. Zresztą pech prześladował Girarda właściwie przez całe życie: zakładał kolejne fabryki, które jedna po drugiej upadały, konstruował kolejne przełomowe wynalazki, ale nie przynosiły one zysków. O ile więc można nazwać Girarda prekursorem idei innowacyjności technologicznej w biznesie, o tyle trudno uznać go za sprawnego przedsiębiorcę, efektywnie zarządzającego posiadanym kapitałem.

Filip de Girard jest autorem co najmniej trzydziestu wynalazków z różnych dziedzin techniki. Warto wymienić choćby turbinę wodną, kondensator elektryczny, a nawet machinę do… rozwiązywania równań.

W 1825 r. Filip de Girard trafił do Królestwa Polskiego. Była to zasługa księcia Franciszka Druckiego-Lubeckiego, ministra skarbu Kongresówki, który potrafił docenić techniczny geniusz Francuza. De Girard najpierw pełnił funkcję głównego mechanika, później doradcy Banku Polskiego (po 1830 r. instytucja ta przejęła kontrolę nad przemysłem na ziemiach polskich), gdzie zajmował się zamówieniami maszyn dla fabryk. Włączył się też w sprawę polską: podczas powstania listopadowego opracował technikę produkcji kolb do karabinów. Jednak największym jego osiągnięciem była bez wątpienia fabryka uruchomiona w 1833 r. w Rudzie Guzowskiej, w której znalazła zastosowanie m.in. wynaleziona przez Filipa de Girarda mechaniczna przędzarka lnu. Girard był pierwszym dyrektorem technicznym fabryki, a właściciele zakładu, dla uczczenia zasług francuskiego wynalazcy, nadali nowej osadzie nazwę Żyrardów.

Do końca pobytu w Królestwie Polskim Girard pozostawał doradcą technicznym w przedsięwzięciach przemysłowych Banku Polskiego – takich, jak cukrownia w Guzowie, czy zakłady metalowe w Żarkach. W 1844 r. wrócił do Francji, gdzie zmarł 26 sierpnia 1845 r.