Presbiopia czyli starczowzroczność

Ludzkie oko w trakcie życia człowieka przechodzi diametralne zmiany. W okresie niemowlęcym zmysł wzroku rozwija się w szalonym tempie z dnia na dzień, a organizm przygotowuje się do jego wykorzystywania przez długie lata. A co dzieje się ze wzrokiem po 40. roku życia i czy powinniśmy martwić się pogorszonym widzeniem? Odpowiada Paweł Szczerbiński, optyk i optometrysta oraz ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej (KRIO)

Oczy dziecka przez całe życie?

Zmysł wzroku rozwija się w niesamowicie szybkim tempie w pierwszych miesiącach życia człowieka. Niemowlę tuż po narodzinach widzi w bardzo nieprecyzyjny sposób: jego obraz jest rozmyty, nie dostrzega wielu kolorów i kształtów. Rozwój narządu wzroku u dziecka trwa około 10 miesięcy i po tym czasie większość dzieci widzi podobnie do osób dorosłych.

Kształtowanie się zmysłu widzenia, to nie tylko zbudowanie odpowiedniej struktury biologicznej, ale także „wyuczenie” kory mózgowej do odpowiedniej interpretacji bodźców docierających z narządu wzroku. Dlatego w pierwszych miesiącach życia bardzo ważne jest kontrolowanie swojej pociechy i weryfikacja jej zachowań – czy odpowiednio reaguje na bodźce. Jeśli na czas nie dostrzeżemy w pierwszych latach życia dziecka ewentualnych nieprawidłowości i „przegapimy” właściwy moment na reakcję – może to skutkować nieodwracalnymi problemami ze wzrokiem przez całe życie (np. niedowidzeniem jednego oka). A czy nawet bez stwierdzenia żadnych nieprawidłowości narządu wzroku, jesteśmy w stanie przebyć całe życie bez problemów z widzeniem?

Tego nie unikniesz

Nawet jeśli wzrok rozwinął się bezbłędnie, a w ciągu okresu dojrzewania i późniejszego dorosłego życia (do 40. roku życia) nie borykaliśmy się z zaburzeniami widzenia, będziemy musieli zmierzyć się z jedną przypadłością, która dotyka każdego bez względu na styl i warunki życia. Presbiopia, bo o niej mowa, pojawia się zazwyczaj po przekroczeniu 40. roku życia. Objawia się postępującymi problemami z postrzeganiem bliży oraz rozmazywaniem obrazu. Dlaczego?

– Presbiopia, inaczej nazywana starczowzrocznością, to nie wada wzroku czy choroba, lecz naturalna konsekwencja starzenia się organizmu – tłumaczy Paweł Szczerbiński, optyk i optometrysta oraz ekspert KRIO. – Nie możemy jej wyeliminować czy nawet opóźnić. Jak poznamy, że presbiopia jest już naszym problemem? Często mówimy o niej, nie zdając sobie z tego sprawy. Może przypominamy sobie sytuację, w której oddalamy od siebie czytany tekst, np. na opakowaniu produktu w sklepie, aby w ten sposób dostrzec małe napisy, choć wcześniej takie problemy ze wzrokiem nie występowały? To pierwsze objawy presbiopii, a my często przekornie komentujemy takie sytuacje stwierdzeniem: „nie starcza mi ręki do przeczytania tego tekstu”. Tak naprawdę można metaforycznie określić, że to postępującą wraz z wiekiem dalekowzroczność, choć nie możemy oczywiście zacierać granicy między tymi dwoma dysfunkcjami – dodaje Paweł Szczerbiński.

Co jest przyczyną presbiopii?

Presbiopią nie należy się nadmiernie martwić. To nie choroba, a naturalna konsekwencja wieku. Z tego powodu do tej pory nie wymyślono żadnego leku na tę dysfunkcję, jednak współczesna technologia oraz rozwój medycyny rozwinęły skuteczne sposoby na radzenie sobie z niewyraźnym obrazem. Po 40. roku życia niektóre mięśnie naszej gałki ocznej odpowiedzialne za zmianę kształtu soczewki osłabiają się, a soczewka twardnieje i traci elastyczność. Prowadzi to do stopniowego zaniku bliskiego widzenia, dlatego presbiopia może być mylona z dalekowzrocznością. Choć „efekty” widzenia są podobne w obu przypadkach, nie należy mylić tych dwóch przypadłości. Dalekowzroczność jest zwykle spowodowana nieco krótszą długością osi gałki ocznej.

Presbiopia – jak sobie z nią poradzić?

– Jeśli dostrzegamy u siebie pierwsze objawy presbiopii, powinniśmy skontaktować się z optykiem. Ten przeprowadzi z nami szczegółowy wywiad i zaproponuje rozwiązania poprawiające jakość naszego widzenia. Najprostszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest posiadanie okularów ze „szkłami” progresywnymi, które obejmują szeroki zakres mocy optycznej. Dzięki temu patrząc w dolną część soczewki bez problemu przeczytamy znajdujące się przed naszymi oczami napisy, natomiast kierując wzrok stopniowo w górne części soczewki, będziemy coraz wyraźniej dostrzegać dal.

Oczywiście jeśli nie jesteśmy pewni czy to rozwiązanie jest dla nas, to zadanie optyka, aby wszystko nam dokładnie pokazał i wytłumaczył. Możemy także zdecydować się na posiadanie dwóch par okularów – jednej do czytania, a drugiej do wykonywania innych codziennych czynności. Jednak w zależności od naszego stylu życia i wykonywanych w ciągu dnia obowiązków, ciągła i bieżąca zmiana okularów może być bardzo uciążliwa – puentuje Paweł Szczerbiński.

Zobacz też:
> Wzrok ciekawostki
> Okulary ciekawostki