Kongres Satyryków, Stefania Grodzieńska

I Kongres Satyryków

Z historii: we wrześniu 1948 r. odbył się w Warszawie I Ogólnopolski Kongres Satyryków, z udziałem m.in. Tuwima, Lipińskiego, Berezowskiej, Zaruby i Wiecha

51 lat temu, w sali YMCA (Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście) miał miejsce I Ogólnopolski Kongres Satyryków. Jak wszystko w tamtym okresie, także satyra musiała być pod pełną kontrolą aparatu państwowego. Ówczesna władza komunistyczna wiedziała, że satyra jest ważnym orężem w walce z przeciwnikami politycznymi. Satyra “musi być wycelowana w odpowiednim kierunku i przybrać charakter wychowawczy. Musi znać wroga i chłostać go” – przemawiał towarzysz Jerzy Borejsza z Komitetu Centralnego PPR podczas uroczystego rozpoczęcia kongresu, 8 września 1948 roku.

“Borejsza postulował, by satyrycy odeszli od nazbyt wymyślnych przedwojennych skamandryckich kalamburów, szmoncesu i “śmiechu dla śmiechu”. Nowa satyra miała być zrozumiała dla milionów i zwalczać – w imię młodości, radości i nowoczesności – przestarzałą mentalność, moralność i ideologię” – napisał niedawno Piotr Lisiewicz w kwartalniku “Nowe Państwo”).

Na kongresie wystąpił m.in. Julian Tuwim, a jego wystąpienie tak skomentował później satyryk Marian Hemar:
Dalej Tuwim. Niestety zmienił się mistrz pióra.
Bo kiedyś miał na twarzy myszkę. Dziś ma szczura.

Na stronie www Muzeum Karykatury, w biografii Eryka Lipińskiego czytamy, że był on jednym z inicjatorów kongresu. Musiało to być ważne wydarzenie, gdyż na kongresie były kamery Polskiej Kroniki Filmowej, zatem najprawdopodobniej w Kronice znalazł się krótki materiał filmowy.

W Internecie nie ma prawie śladów po kongresie odbywającym się przed półwieczem. Nie wiadomo ilu było uczestników; znaleźliśmy jedynie kilkanaście nazwisk jego uczestników. Rysownicy: Eryk Lipiński, Jerzy Zaruba, Maja Berezowska, redaktor naczelny tygodnika “Szpilki” Zbigniew Mitzner, poeta Julian Tuwim, Magdalena Samozwaniec, Janina Ipochorska (pseudonim Jan Kamyczek – tworzyła rubrykę satyryczną w “Przekroju”), bajkopisarz Benedykt Hertz, Stefania Grodzieńska (aktorka, felietonistka, autorka skeczy i monologów), pisarz-satyryk Stefan Wiechecki (Wiech), aktorka Mira Zimińska-Sygietyńska, prezes Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik Jerzy Borejsza.

Nie wiemy też, czy odbył się drugi kongres. Najprawdopodobniej nie, w przeciwnym wypadku istniałaby na ten temat jakakolwiek wzmianka.

Tekst: Szczepan Sadurski
2009-11-10

Dzień z satyrykiem

Polacy, zapytani przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia z kim chcieliby spędzić dzień, odpowiedzieli, że…

Wśród pięciu najczęściej wymienianych przez przez badanych osób, aż trójka to satyrycy.

40 procent osób chciałoby spędzić dzień z Michałem Wójcikiem z kabaretu Ani Mru-Mru (pierwsze miejsce), 35 procent osób z Katarzyną Pakosińską z Kabaretu Moralnego Niepokoju (2 miejsce), 31 procent osób z Robertem Górskim z Kabaretu Moralnego Niepokoju (4 miejsce).

Nie-satyrycy w pierwszej piątce, to: podróżniczka i dziennikarska Beata Pawlikowska (31 procent, 3 miejsce) i trener polskich piłkarzy ręcznych Bogdan Wenta (28 procent, 5 miejsce).

Badanie przeprowadzono od maja do lipca 20101 r., wzięło w nim udział 3.272 internautów w wieku 16-60 lat.

Ciekawe, jak wyglądałaby lista, gdyby spytać: Z kim chciałbyś spędzić noc?…
2010-08-30

Odmieniony Wolski w Wilnie

Portal Wilnoteka zaprosił na spotkanie z satyrykiem Marcinem Wolskim w Wilnie (10 września 2010 r.), newsa ilustrując zdjęciem… kogoś innego

10 września 2010 r. o godz. 18.00 w kawiarni „Sakwa” (Wilno, ul. M.Paco 1/2) odbędzie się spotkanie autorskie z pisarzem i satyrykiem Marcinem Wolskim. Wstęp jest wolny, jednak ponieważ liczba miejsc jest ograniczona, należy telefonicznie wcześniej telefonicznie zarezerwować karty wstępu. Polski portal na Litwie Wilnoteka.lt niechcący zilustrował newsa o spotkaniu, zdjęciem pewnego aktora, podpisując go: Marcin Wolski.
2010-09-08

Stefania Grodzieńska 1914-2010

Stefania Grodzieńska – aktorka, satyryk, pisarka, zmarła 28 kwietnia 2010 r. w Kostancinie-Jeziornej pod Warszawą

– Dla nas Stefania Grodzieńska była postacią legendarną, ponieważ otarła się jeszcze o przedwojenne kabarety. A wszyscy w tej branży, którzy mieli do czynienia z przedwojennymi kabaretami, byli dla nas ludźmi wyjątkowymi. Utożsamiali nam też pewną ciągłość naszego poczucia humoru. (…) Styl Stefanii Grodzieńskiej był nie do podrobienia – był to styl ludzi ze starej szkoły kabaretów, gdzie było mnóstwo wspaniałych postaci. (…) Pisała teksty dla wielkich gwiazd, m.in. dla Hanki Bielickiej, Ireny Kwiatkowskiej, Bobka Kobieli, Adolfa Dymszy. Była też związana z warszawskim Teatrem Syrena – poprzez swojego męża, Jerzego Jurandota – wspomina Grodzieńską satyryk Jan Pietrzak.

Inny satyryk, Michał Ogórek tak ją wspomina:
– Miała cudowne poczucie humoru, np. zawsze mówiła, że tylko ona jedna może opowiedzieć wszystko na temat tego, co się działo dawno temu w Polsce, bo ona jedyna to pamięta (…). Była autoironiczna i to było w niej fantastyczne. (…) Niesłychanie pogodna osoba. Było w niej ciepło, ale to nie było naiwne. Była przecież satyrykiem, więc była też niesłychanie złośliwa.

•  •  •
Dzieciństwo spędziła w Łodzi, uczęszczała tam do szkoły baletowej. Do Warszawy  przeniosła się w 1933. Pracowała w teatrzyku Cyganeria, tańczyła w Teatrze Kameralnym, w końcu Fryderyk Jarosy zaangażował ją do zespołu Cyrulika Warszawskiego. Po II wojnie światowej zaczęła pisywać felietony do “Szpilek”, pisywała także monologi i skecze. Jej teksty wykonywali m.in.: Hanka Bielicka, Adolf Dymsza, Loda Halama, Alina Janowska, Kalina Jędrusik, Bogumił Kobiela, Irena Kwiatkowska. Przez kilka lat Stefania Grodzieńska pracowała w Polskim Radiu, a przez kilkanaście lat w redakcji rozrywki Telewizji Polskiej. Napisała książki: “Urodził go Niebieski Ptak” (wspomnienia o Fryderyku Jarosym), “Już nic nie muszę”, “Kawałki żeńskie, męskie i nijakie”, “Nie ma z czego się śmiać”. Była żoną Jerzego Jurandota – poety, dramaturga, satyryka i autora tekstów piosenek. Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w długoletniej działalności radiowej (rok 2000) oraz Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis (rok 2007).
2010-04-30