Ciekawostki o oscypkach

Co to jest oscypek, jak wygląda, jak jest produkowany? Historia i dzień dzisiejszy oscypka, inne sery z Podhala. Ciekawostki o oscypkach

Co to jest oscypek – podstawowe informacje

1) Oscypek (oszczypek), to twardy wędzony ser, znany głównie z Podhala, wyrabiany ręcznie. Powstaje najczęściej z mleka owczego.

2) Oscypek ma kształt bloków o różnym rozmiarze, często zdobionych na obrzeżach. Ma stożkowaty kształt, 17 do 23 cm długości, i 6-10 cm średnicy w najszerszym miejscu.

3) Produkowany jest sezonowo od maja do września, gdyż w tym czasie owce dają mleko (przy okazji: owce doi się 3 razy dziennie). Sery wytwarzane w zimie, produkowane są z sera krowiego.

Historia oscypka

4) Pierwsze wzmianki o produkcji oscypka pochodzą z XV wieku, a pierwszy znany przepis pochodzi z 1748 roku.

5) Kiedyś oscypki były czymś w rodzaju waluty. Rozliczali się nimi z pracy gazda z bacą i baca z juhasami.

Jak powstają oscypki?

6) Oscypki wyrabiane są w dwóch drewnianych foremkach (oscypiorkach).

7) Po wydojeniu owcy, do mleka dodawana jest sproszkowana podpuszczka, dzięki której powstaje masa serowa. Po odciśnięciu z wody masa wkładana jest do foremek, w których oscypki są wędzone, tradycyjnie nad ogniem z palonego drewna sosnowego lub świerkowego.

Oscypki obecnie

8) Oscypek od 14 lutego 2008 r. chroniony jest przez prawo Unii Europejskiej (ma europejski znak Chronionej Nazwy Pochodzenia). Po proteście Słowacji, uzgodniono że serek oštiepok jest odrębnym produktem regionalnym. Prawa do nazwy oscypek mają wybrane gminy w powiatach woj. małopolskiego (m.in. tatrzański i nowotarski) oraz śląskiego.

9) Certyfikaty produkcji oscypków ma tylko kilkudziesięciu baców. Jest prawdopodobne, że często sery sprzedawane jako oscypki, wcale oscypkami nie są. Poza tym prawdziwy oscypek nie jest produktem tanim.

10) Niektórzy produkują serki, które nazywają: scypki, co myli konsumentów i jest niezgodne z prawem.

Nie tylko oscypek

11) Redykołka, to nieco inny rodzaj sera, głównie z Podhala. Jest dosyć często mylony z oscypkiem. Powstaje z resztek przetworzonego bundzu, który powstaje po wyprodukowaniu oscypków. Ma różne kształty, np. koguta, serca. Od 2009 r. redykołka chroniona jest przez prawo UE.

12) Gołka, to wędzony ser z mleka krowiego, produkowany w zbliżony sposób do oscypka. Ze względu na podobny kształt, jest mylona z oscypkiem. Oba sery różnią się smakiem.

13) Korbacz (orboc, na Słowacji korbačik), to ser z mleka krowiego, przypominający kształtem makaron. Ma łagodny smak, jest mniej słony i nie tak twardy jak oscypek. Jest rodzajem przekąski, podawanej do innych potraw. Może mieć barwę ciemnobrązową (wtedy jest bardziej wędzony) lub jasną. Jest znany od dwóch wieków. Czasem nazywany jest oscypkiem-warkoczem, makaronem, nitką lub sznurkiem.

Ciekawostki o oscypku: (c) Sadurski.com
Górne foto: Pawel Swiegoda / cc-by sa 2.5

Zobacz też:
> Ciekawostki o góralach
> Dowcipy o góralach
> Ciekawostki o kasztanach