Lato. Ciekawostki o lecie

Ile trwa lato, kiedy się zaczyna? Czy zawsze 21 czerwca? Czym różni się lato kalendarzowe od lata klimatycznego? Co to jest przesilenie letnie, Noc Świętojańska, babie lato? W Sadurski.com ciekawostki o lecie

Kiedy zaczyna się astronomiczne lato (kalendarzowe lato)?

Zaczyna się 21 czerwca (z chwilą przesilenia letniego), a kończy 23 września (z chwilą równonocy jesiennej). Jest to jednak data ruchoma, więc co jakiś czas, że obie daty są o dzień wcześniejsze lub późniejsze.

Czy w lecie dzień jest dłuższy niż noc?

Podczas lata astronomicznego dzień jest dłuższy od nocy. Najdłuższy dzień roku jest w pierwszym dniu lata. Potem dzień jest coraz krótszy, a noc coraz dłuższa. Słońce wschodzi coraz później i widać ja na niebie na coraz mniejszych wysokościach ponad horyzontem. W pierwszym dniu jesieni, dzień i nos trwa tyle samo czasu – stąd określenie równonoc jesienna.

Co oznacza określenie: lato klimatyczne?

Lato klimatycznie nie pokrywa się z latem astronomicznym. Przyjęło się, że lato klimatyczne zaczyna się wtedy, gdy średnie dobowe temperatury powietrza przekraczają 15 stopni Celsjusza. Lato klimatycznie może więc zacząć się wcześniej lub później niż pierwszy dzień lata astronomicznego i a skończyć wcześniej lub później niż pierwszy dzień astronomicznej jesieni.

Dlaczego w Australii najcieplej jest w zimie?

No tak, na półkuli południowej wszystko jest odwrotnie niż na północnej, czyli jak np. w Polsce. Tam najcieplejsze miesiące roku, to grudzień, styczeń i luty. Dlatego święty Mikołaj musi tam zdejmować swój ciepły kubrak, aby się nie zapocić.

Czy w całej Polsce dzień 21 czerwca trwa tyle samo?

Nie. Na szczycie góry Opołonek (1028 metrów wysokości) w Bieszczadach, która jest najdalej na południe wysuniętym krańcem Polski, dzień 21 czerwca trwa 16 godzin i 12 minut. Czyli nieco dłużej niż np. w Warszawie, Gdańsku czy Krakowie, gdyż znajdują się one wyżej na północ.

Z kolei, w Jastrzębiej Gór

ze czyli w najdalej na północ wysuniętym krańcu Polski, dzień 21 czerwca dzień trwa 17 godzin i 20 minut czyli aż 1 godzinę i 8 minut dłużej niż na wymienionej już górze Opołonek.

Co to jest przesilenie letnie?

Ziemia wciąż krąży i jakaś jej część jest bliżej lub dalej od Słońca. W okolicach 20–21 czerwca biegun północny jest najbliżej Słońca i moment ten nazywamy przesileniem letnim (przesileniem czerwcowym). Na półkuli północnej (tu znajduje się m.in. Polska) jest wtedy ciepło, zaczyna się lato. Dzień jest wtedy najdłuższy, w porównaniu z pozostałymi dniami roku.

Gdy 21–22 grudnia biegun południowy ma “swoje” przesilenie letnie, wtedy jest tam najcieplej. Dokładnie w tym samym czasie biegun północny jest najdalej Słońca i ma wtedy ma miejsce przesilenie zimowe. Na półkuli północnej jest zimno. Zaczyna się zima.

Pierwszy dzień lata w dawnej Polsce i nie tylko

W pogańskiej Polsce początek lata witano świętem o nazwie Noc Kupały. O zmierzchu rozpalano ogniska, w których palono zioła. Odbywały się różnego rodzaju wróżby, tańce i zabawy. Dziewczęta puszczały w nurty rzek wianki z zapalonymi świecami, które wyławiali kawalerowie.

Na Mazowszu i Podlasiu obrzęd nazywany był Kupałnocką, na Mazurach i Warmii Palinocką, na słowiańskich ziemiach wschodnich – Kupałą (od słowa kupała – ognisko). W Niemczech odchodzono Johannisfeuer, w Norwegii – St. Hansbal.

Było to tak zakorzenione słowiańskie święto, że po wprowadzeniu chrześcijaństwa Kościół zdecydował się kultywować ten zwyczaj, pod zmienioną nazwą: Noc Świętojańska – od dnia św. Jana. Była to noc między 23 a 24 czerwca.

Oprócz Nocy Świętojańskiej obchodzone były także Sobótki. Pierwszego dnia lata palono ogniska, tańczono i bawiono się. O święcie tym pisał w XVI wieku Jan Kochanowski.

Zwyczaj Sobótek pochodzi jeszcze z czasów imperium rzymskiego, z ziem z historycznych granic Włoch. Tam święto nazywane było Sobatiną lub Parilią (czczono wtedy boginię Pales). Celtowie obchodzili święto Beltane (“Powrót słońca”), w Rosji obchodzono święta na cześć bóstw: Jaryła i Żywi. Podobnie było w innych krajach. W krajach anglosaskich w dniu nadejścia lata obchodzono Midsummer, w germańskich Mittsommerfest, a w Szwecji do dziś obchodzone jest święto Midsommar. W Brazylii obchodzone jest święto Festa Junina (Festa de Sao Joao).

Matki Boskiej Zielnej

Noc Świętojańska – to jedno. Nieco później, w lecie obchodzone jest święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, znane w Polsce pod nazwą: Święto Matki Boskiej Zielnej. Błogosławi się wówczas wiązanki kwiatów, modli się o udane zbiory z pól, itp. Podobne święto jest we Włoszech 15 sierpnia i nazywa się Ferragosto.

Inne ciekawostki o lecie

* W Reykjaviku (stolica Islandii) dzień 21 czerwca dzień trwa ponad 21 godzin. Kilka godzin dłużej niż w Polsce!

* Na początku astronomicznego lata, na obszarach podbiegunowych panuje dzień polarny. Trwa od 24 godzin, do nawet pół roku. Przez cały czas, niezależnie od godziny i pory dnia, na niebie jest widno.

* W Polsce od wielu lat nadawana jest radiowa audycja Lato z Radiem.

Piosenki o lecie

O lecie śpiewanych jest wiele piosenek, które Polacy znają i często nucą. Niżej kilka z nich. Z lewej strony cytat, z prawej nazwa wykonawcy i tytuł piosenki.

* Lato, lato, lato czeka… (Halina Kunicka – Lato, lato, lato czeka).
* Lato, lato wszędzie… (Formacja Nieżywych Schabuff – Lato).
* W dzień gorącego lata… ( Big Day – W dzień gorącego lata).
* Lato, lato, lato ech że ty… (Marek Grechuta – Wiosna).

Co to jest babie lato?

Każdy z nas zna określenie babie lato, ale nie każdy wie dokładnie, co to takiego. Babie lato, to unosząca się w powietrzu, w pogodne dni jesienne, nić przędna niektórych pająków. To zjawisko występuje zwykle w drugiej połowie września i ten okres potocznie nazywany jest Babim latem.

Ciekawostki o lecie: (c) Sadurski.com

Zobacz też:
> Przysłowia o lecie
> Ciekawostki o wiośnie
> Przysłowia o jesieni