Tykocin i okolice – 35 ciekawostek
Czas czytania:7 minut/y, 9 sekund/y
Miasto Tykocin ciekawostki io najważniejsze informacje o Tykocinie. Kultura żydowska, hetman Czarniecki i zamek. Atrakcje i zabytki. Okolice Tykocina
Tykocin – informacje
1) Tykocin, to liczące 2 tys. mieszkańców miasto w województwie podlaskim, w powiecie białostockim. Leży nad rzeką Narwią. Jest tu siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tykocin.
2) Z Tykocina do Białegostoku jest ponad 30 km odległości, w kierunku wschodnim.
3) Położenie i zabytki powodują, że Tykocin jest chętnie odwiedzany przez turystów. Niektórzy Tykocin nazywają perłą baroku.
Tykocin ciekawostki z historii
4) Miedzy XI a XIV wiekiem 3 km na południe od obecnego Tykocina, w pobliżu obecnej wsi Sierki, stał gród, zwany Zamczyskiem. W 1425 r. Tykocin otrzymał od księcia mazowieckiego Janusza I Starszego prawa miejskie.
5) Pod koniec życia króla Zygmunta Augusta (1520-1572) na zamku w Tykocinie znajdował się arsenał Rzeczypospolitej i skarbiec (m.in. cenne arrasy i biblioteka króla).
6) Dzięki hetmanowi Stefanowi Czarnieckiemu (1599-1665) odbudowano tykociński zamek, zniszczony podczas potopu szwedzkiego. Potem umieścił w nim swoje bogactwa. Dzięki posagowi dobrze wydał swoje córki i wzmocnił swoją pozycję.
7) Podczas II wojny północnej 13 lipca 1656 miała miejsce bitwa pod Tykocinem. Wojska I Rzeczpospolitej przegrały z wojskami Szwecji, Brandenburgii i Prus Książęcych.
8) W 1659 r. król Jan II Kazimierz Waza (1609-1672) przekazał Tykocin hetmanowi Stefanowi Czarnieckiemu za zasługi w wojnie ze Szwedami.
9) Po pożarze Tykocina i zniszczeniach w czasie wojny sukcesyjnej (1733-1735), po odbudowie miasto uzyskało wygląd barokowy.
10) Po dużych zniszczeniach podczas II wojny światowej, Tykocin utracił prawa miejskie. Uzyskał je ponownie w 1993 roku.
Żydzi w Tykocinie
11) Pierwsi osadnicy żydowscy przybyli do Tykocina w 1522 roku. W roku 1800 Żydzi stanowili 70% mieszkańców miasta. Przed II wojną światową połowa mieszkańców Tykocina była ludnością żydowską. Była tu druga po krakowskiej co do wielkości gmina żydowska w Polsce, równocześnie jeden z największych przedwojennych ośrodków kultury żydowskiej. W w dniach 25-26 sierpnia 1941 r. Niemcy wymordowali ludność żydowską Tykocina (ok. 1400 osób) w lasach niedaleko wsi Łopuchowo. W Tykocinie jest zbiorowy grób tykocińskich Żydów.
Zabytki Tykocina
12) W mieście jest ponad 100 zabytków. Poniżej informacje o wybranych.
13) Późnobarokowy kościół Trójcy Przenajświętszej (Tykocin, ul. 11 Listopada 2, przy Dużym Rynku) zaczęto budować w 1742 r., a jego wieże zbudowano do 1748 roku. W wnętrzu kościoła są m.in. polichromie oraz bogato zdobiony barokowo-rokokowy ołtarz z końca XVIII wieku.
14) Pomnik Stefana Czarnieckiego z buławą w ręce, symbol Tykocina, powstał w 1763 roku, a według innych źródeł miedzy 1755 a 1760 r. Jest więc (prawdopodobnie) drugim po Kolumnie Zygmunta w Warszawie najstarszym świeckim pomnikiem w Polsce. Pomnik został wzniesiony z inicjatywy Jana Klemensa Branickiego, prawnuka Stefana Czarnieckiego, powstał z piaskowca szydłowieckiego. Autorem jest francuski rzeźbiarz Delone.
15) W latach 1771–1790 wybudowano w Tykocinie zespół klasztorny bernardynów. Obecnie jest tu dom księży emerytów. Adres: ul. Klasztorna 1.
16) Barokowa Wielka Synagoga zbudowana w 1642 r., stoi przy ul. Koziej obok Małego Rynku. To jedna z najstarszych synagog w Polsce. Obecnie jest tu Muzeum Kultury Żydowskiej.
17) Mała Synagoga zwana też Domem Talmudycznym została zbudowana w 1772–1798. Po zdewastowaniu przez Niemców podczas II wojny światowej, w latach 70. XX w. została odrestaurowana. Obecnie jest tu siedziba Muzeum Kultury Żydowskiej w Tykocinie.
18) Cmentarz żydowski (Tykocin, ul. Holendry, 1,3 ha powierzchni) założono w 1522 r. i jest najstarszym zachowanym kirkutem na Podlasiu. Zachowało się ok. pół tysiąca macew, najstarsza jest z 1791 roku.
19) Zamek w Tykocinie zbudowano w XV wieku i miał barwną historię. Po zniszczeniach z końca XVIII wieku budowla popadała w ruinę, rozbierano jej fragmenty, a to co zostało, zniszczyła powódź. W ostatnich latach (początek XX wieku) zamek został zrekonstruowany. Jest tu muzeum, wieża widokowa, także restauracja i pokoje gościnne na poddaszu. W sali Szklanej jest drugi największy piec kaflowy w Polsce. Na zamku odbywają się cykliczne imprezy kulturalne i kulinarne.
Z tablicy z 2020 r. wiemy, że zwiedzanie zamku z przewodnikiem odbywa się o godz. 11, 12, 12, 14, 15 i 16. Bilety kosztują: 13 zł (dorośli), 10 zł (ulgowy), dzieci do lat 6 – bezpłatnie. Sprzedaż biletów u przewodnika w bramie przed zwiedzaniem lub w restauracji. Adres: ul. Puchalskiego 3.
20) Alumnat (ul. Poświętna 1) zbudowano w latach 1633–1647. Był tu przytułek i szpital dla żołnierzy weteranów pochodzenia szlacheckiego i wyznania katolickiego. To jedyny tego typu zachowany w Polsce obiekt i trzeci taki zbudowany niegdyś w Polsce. Obecnie jest tu hotel. Słowo Alumnat pochodzi od łacińskiego alumnare – żywić, wychowywać.
21) Duży Rynek powstał po pożarze z 1656 roku. Jest otoczony niską, XVIII-wieczną zabudową.
22) Mały Rynek był kiedyś centrum dzielnicy żydowskiej.
23) W Tykocinie stoi zabytkowy wiatrak koźlak, zbudowany w 1887 roku.
24) Obok Małej Synagogi (Domu Talmudycznego) eksponowana jest portowa kotwica flisacka (zwana drapaczem lub kotem), prawdopodobnie z XVIII wieku. W 1952 r,. wyłowili miejscowi rybacy. W XVII i XVIII w. z Tykocina rzeką Narwią (przez Wisłę, do Gdańska) wyruszały barki wyładowane drewnem, dziegciem, węglem drzewnym i zbożem. Spływy zakończyły się po II wojny światowej.
25. Obok Urzędu Miasta w Tykocinie stoi Pomnik Orła Białego. Stanął na dwudziestoleciu międzywojennym, a nazwa nawiązywała do ustanowienia w 1705 r. na zamku w Tykocinie odznaczenia Orderu Orła Białego. Runął tuż przed wybuchem II wojny światowej. Pomnij, już w innej formie, stanął ponownie w 1982 roku.
Tykocin ciekawostki, atrakcje
25) W Tykocinie urodził się prof. Markus Zamenhof (1837-1907), ojciec Ludwika Zamenhofa, twórcy języka Esperanto. Jest tu tablica jego upamiętniająca.
26) Co roku odbywa się rekonstrukcja bitwy o zamek i Tykocin, która miała miejsce w XVII wieku.
27) Będąc w Tykocinie można skorzystać z tramwaju wodnego i odbyć rejs po rzece Narwi.
28) Centrum Kultury Sportu i Turystyki Ziemi Tykocińskiej mieści się przy ul. Złotej 2.
29) Przy Urzędzie Miejskim w Tykocinie (ul. 11 Listopada 8) mieści się Informacje turystyczna.
Okolice Tykocina i atrakcje
30) Jeżewo Stare, to wieś królewska z XV w. mogąca poszczycić się ciekawą historią. Wieś Rzędziany znalazły się w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza. Rodziny Rzędzianów i Jaworskich toczyły spór o gruszę. W Kiermusach jest kompleks wypoczynkowy. W każdą pierwszą niedzielę miesiąca odbywają się tu jarmarki.
31) Na terenie Gminy Tykocin znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Narwi”. Gniazduje tu ponad 150 gatunków ptaków.
32) Bagno tykocińskie ma powierzchnię 400 ha i jest częścią Doliny Narwi położonej między wsią Góra a miastem Tykocin.
33) Pętowo nazywane jest Europejską Wsią Bocianią. Na dachach zabudowań jest ponad 25 bocianich gniazd. Jest tu wieża widokowa, z której można obserwować bociany.
34) Szlaki piesze gminy Tykocin: Zygmunta Glogera (długość 60 km, kolor zielony), Łukasza Górnickiego (20 km, kolor żółty), Królowej Bony (75 km, kolor niebieski), Włodzimierza Puchalskiego (35 km, kolor czerwony).
35) Są też trasy rowerowe: Obwodnica Rowerowa po Narwiańskim Parku Narodowym (90 km, kolor niebieski), Podlaski Szlak Bociani (210 km, kolor (czerwony) oraz trasa kajakowa (Rozlewiskami Narwi, długość 50 km).
Tykocin ciekawostki i zdjęcia: (c) Sadurski.com
Z wizytą w Tykocinie
Jadąc do Białegostoku warto poświęcić choćby dwie godziny, aby zboczyć nieco z drogi i odwiedzić Tykocin. Miejscowość jest coraz bardziej popularna i ma przyjezdnym wiele do zaoferowania. Przede wszystkim wyjątkowy klimat: są tu uliczki z domami w których przed wojną mieszkali Żydzi, więc ich kultura jest tu wszechobecna. Aby wgłębić się w nią, można zacząć od wizyty w Muzeum Kultury Żydowskiej w Wielkiej Synagodze. Obok można zostawić samochód, a potem udać się na spacer pod kościół Trójcy Przenajświętszej, po drodze mijając symbol Tykocina, pomnik Stefana Czarnieckiego, który każdy uwiecznia na zdjęciach.
Od kościoła przez most jest kilkaset metrów do zamku, który w ostatnich latach odbudowano i przypomina o militarnej wielkości Tykocina sprzed kilkuset lat. W drodze powrotnej nożna zatrzymać się w jednej z restauracji serwującej potrawy kuchni podlaskiej lub litewskiej, ewentualnie kupić na targu wypieki lub inne smakołyki i napoje. Ci którzy lubią takie klimaty, mogą zatrzymać się na nieco dłużej, korzystając z jednego w miejsc oferujących noclegi. Niektórzy zabierają do samochodów rowery, aby zrelaksować się i poznać okolice od trochę innej strony. Jeśli szukasz miejsca wyjątkowego, z dala od codzienności i świateł wielkiego miasta, z pewnością poddasz się czarowi i klimatowi Tykocina.
Tykocin ciekawostki i zdjęcia: (c) Sadurski.com
