Ząbkowice Śląskie czyli Frankenstein – ciekawostki

Ząbkowice Śląskie ciekawostki

Na pewno kojarzysz historię potwora stworzonego przez doktora Frankensteina. Tak właśnie jeszcze kilkadziesiąt lat temu nazywały się Ząbkowice Śląskie. Ciekawostki o Ząbkowicach Śląskich: zamek, Krzywa Wieża i ratusz i nie tylko

Ząbkowice Śląskie ciekawostki

15-tysięczne Ząbkowice Śląskie, to miasto w województwie dolnośląskim. Prawa miejskie otrzymało w drugiej połowie XIII wieku. Miasto zabytkowe, malownicze i pełne tajemnic. Są tą ruiny zamku, Krzywa Wieża, a na środku rynku ratusz z imponującą, strzelistą wieżą. Do tego inne zabytki. To miasto warto odwiedzić choć raz.

Miasto Frankenstein

Do 1945 roku Ząbkowice Śląskie nazywały się Frankenstein. Nazwa znajoma? Opowieści z dawnych czasów stały się kanwą słynnej powieści o doktorze Frankensteinie i jego potworze, autorstwa Mary Shelley (1797-1851). Jej powieść rozsławiła miasto i obecnie to ono stara się wykorzystać marketingowo mroczną historię. Obecnie do doktora Frankensteina nawiązuje istniejące tu Laboratorium Frankensteina, a nazwa Frankenstein co chwila pojawia się podczas spaceru po mieście.

Skąd Mary Shelley wzięła do swojej powieści historię o Frankensteinie? 200 lat przed napisaniem powieści gazeta Newe Zeytung (a potem też inne gazety) napisała o autentycznych wydarzeniach z miasta Frankenstein. Na początku 1606 r. wybuchła tu epidemia dżumy, w wyniku której zmarło ok. 3 tys. ludzi czyli połowa mieszkańców. Zaraza była podobno wynikiem działalności szajki grabarzy. Sporządzali oni śmiertelny proszek, którym smarowali kołatki do drzwi i progi domostw. Grabili potem dobytek zmarłych. Podobno kobietom w ciąży wyjmowali płody i zjadali ich serca. Nie wiadomo, ile było prawdy w tych opowieściach, które dziś mrożą krew w żyłach.

> Ciekawostki o Frankensteinie

Krzywa Wieża w Ząbkowicach

Nie tylko włoska Piza ma swoją krzywą wieżę. Symbolem Ząbkowic Śląskich jest Krzywa Wieża, stojąca przy ul. św. Wojciecha, blisko rynku. Nie wiadomo na pewno do czego początkowo służyła. Być może była bramą miejską. Na pewno do 1944 r. była dzwonnicą stojącego obok kościoła.

Najniższa część Krzywej Wieży ma ok. 10 metrów wysokości i jest zbudowana z kamienia. Część ceglaną dobudowano powyżej, na przełomie XIV/XV wieku, gdy powstał obok kościół św. Anny. Kiedyś wejście do wieży było na poziomie pierwszego piętra, więc aby zadzwonił dzwon, wchodzono do wieży po drabinie lub zewnętrznymi schodami.
Później, w 1507 r. wieżę połączono z kościołem krytym gankiem, co pomagało dzwonnikowi wchodzić do środka. W tym samym XVI wieku ganek rozebrano.

Z dokumentów wynika, że wieża przechyliła się pod koniec XVI wieku. Zapewne z powodu rozmoknięcia gruntu. Obecnie odchylenie od pionu wynosi 2,14 metra.

W 1858 r. część wieży została zniszczona podczas wielkiego pożaru miasta. Zdecydowano się jej nie rozbierać i dobudowano zwieńczenie, w kształcie jaskółczych ogonów. Obecnie, wraz z tym zwieńczeniem, wieża ma 34 metry wysokości. Pełni funkcje punktu widokowego, po wejściu 139-oma schodami w górę. Można z niej oglądać panoramę Sudetów. W wieży można też oglądać wystawę “Średniowieczna izba tortur i więzienie w lochu głodowym”.

Wieża jest otwarta:

• kwiecień-wrzesień – codziennie w godz. 9-19,
• październik – codziennie w godz. 9-18,
• listopad-marzec – wtorek-niedziela, w godz. 9-17.

Zamek w Ząbkowicach Śląskich

Ruiny renesansowego zamku w Ząbkowicach Śląskich wewnątrz mają czworokątny dziedziniec, kiedyś otoczony krużgankami. Na przeciwległych narożach są dwie koliste, trzykondygnacyjne basteje, będące główną częścią obronną. Widać pozostałości po dawnej fosie.

Budowę zamku ok. 1300 r. rozpoczął książę Bolko I Świdnicki. Nie wiadomo jak w 1321 r. wyglądał zamek, poza tym że miał kształt owalu, ale z tego roku pochodzi pierwsza pisemna wzmianka na jego temat.

W 1351 r. miasto wraz z zamkiem przeszło pod władanie czeskie. W 1468 r. zamek został zniszczony podczas oblężenia. Na bazie gotyckich ruin w XVI w. powstał zamek renesansowy. W 1532 r. wprowadził się tu Książę Karol ze swoim dworem. Była to jego główna rezydencja, a Ząbkowice zostały stolicą Księstwa Ziębickiego. W 1536 r. książę zmarł i nie dokończono budowy północnego skrzydła zamku. Jego synowie musieli spłacać długi ojca. Po sprzedaży księstwa wraz z zamkiem w 1569 r. cesarzowi, zamek stał się siedzibą starostw cesarskich.

Podczas wojny trzydziestoletniej zamek i miasto były wielokrotnie oblegane, a w 1646 r. zdobyli go Szwedzi. Po odbiciu zamku przez wojska cesarskie, 15 i 16 lipca 1646 r. ci ostatni wysadzili w powietrze fragmenty zamku, pozbawiając go funkcji obronnych. To był koniec warowni, choć wkrótce odbudowano skrzydło mieszkalne.

W 1715 r. książę Henryk Józef von Auersberg zafascynował się ruinami, rozpoczął odbudowę zamku, jednak zabrakło mu funduszy. Do 1728 r. była tu kancelaria starosty ziemskiego. W 1728 r. dachy strawił pożar i zamek popadł w dalszą ruinę. W latach 1819-1829 zasypano fosę wokół zamku i stworzono park.

Od 2012 r. trwają prace rewaloryzacyjne. Ruiny zamku mogą oglądać turyści, za niedużą opłatą. Godziny otwarcia zamku takie same, jak Krzywej Wieży (informacja wyżej). Zamek można zwiedzać z przewodnikiem.

Ciekawostki o zamku w Ząbkowicach Śląskich

– Na dziedzińcu jest 30-metrowej głębokości studnia.

– Na zamku zastosowano nowatorski system kanalizacji. Nieczystości przemieszczały się wewnątrz murów i trafiały do fosy. W części mieszkalnej zamku zachowały się XVI-wieczne toalety – wykusze latrynowe.

– W bastei południowo-wschodniej zachował się fresk przedstawiający orła śląskiego.

– Niedawno na murach odkryto napisy żołnierzy Hieronima Bonaparte (brata Napoleona) z czasów wojen napoleońskich, gdy stacjonowały tu wojska francuskie.

– W podziemiach zamku na stale mieszka kilkadziesiąt nietoperzy.

Ratusz Ząbkowic Śląskich

Pierwsze pisemne wzmianki o ratuszu pochodzą z 1335 r. W 1428 r. wojska husyckie zniszczyły miasto, po czym zbudowano drugi ratusz. Ten też został zniszczony. W 1618 r. przebudowano ratusz w stylu renesansowym. Spłonął podczas wojny trzydziestoletniej. Odbudowano go w 1661 roku. Później go przebudowywano, a w 1827-1828 r. uzyskał wygląd klasycystyczny. W 1858 r. wielki pożar zniszczył miasto i ratusz. Grożącą zawaleniem wieżę ratusza wyburzono.

Obecny, kolejny budynek ratusza, powstał w latach 1862-1864. Jest zbudowany na planie kwadratu, ma 3 kondygnacje, a jego 72-metrowa wieża zwieńczona ażurowym hełmem, góruje nad miastem.

Wewnątrz ratusza znajduje się obraz barokowego malarza Michała Willmana z ok. 1678 roku. Płótno zostało odnalezione na strychu, podczas remontu w 1993 roku. Obecnie obraz znajduje się w sali ślubów ratusza.

Inne zabytki Ząbkowic Śląskich

– Średniowieczne mury miejskie.

– Kościół św. Anny.

– Izba Pamiątek Regionalnych im. Józefa Glabiszewskiego przy ul. Krzywej (dawny Dwór Rycerza Kauffunga). Jest to najstarszy budynek mieszkalny w Ząbkowicach Śląskich (pierwsza pisemna wzmianka z 1504 r.). W jego piwnicach znajduje się Laboratorium Doktora Frankensteina. Izba jest czynna w takich samych godzinach, jak Krzywa Wieża i zamek.

Ząbkowice Śląskie ciekawostki i zdjęcia: (c) Sadurski.com

Zobacz też:
> Bystrzyca Kłodzka
> Kamieniec Ząbkowicki
> Lądek-Zdrój