43 ciekawostki i fakty o Lublinie
Czas czytania:11 minut/y, 39 sekund/y
Lublin ciekawostki i informacje o Lublinie, które powinieneś znać. Historia miasta, zabytki, Stare Miasto, zamek, dzielnice Lublina. Renesans Lubelski, lubelscy Żydzi…
Lublin – informacje
1) Lublin, to 340-tysięczne miasto we wschodniej Polsce, stolica województwa oraz powiatu lubelskiego. Leży nad rzeką Bystrzycą.
2) To największe polskie miasto po prawej stronie Wisły, dziewiąte jeśli chodzi o liczbę mieszkańców.
3) Z Lublina do Warszawy jest 170 kilometrów i ok. 100 km od najbliższego przejścia granicznego z Ukrainą w Dorohusku.
4) Dzielnice Lublina: Abramowice, Bronowice, Czechów Południowy, Czechów Północny, Czuby Południowe, Czuby Północne, Dziesiąta, Felin, Głusk, Hajdów-Zadębie, Kalinowszczyzna, Konstantynów, Kośminek, Ponikwoda, Rury, Sławin, Sławinek, Stare Miasto, Szerokie, Śródmieście, Tatary, Węglin Południowy, Węglin Północny, Wieniawa, Wrotków, Za Cukrownią, Zemborzyce.
Lublin ciekawostki z historii
5) Osada istniała tu już w VI wieku. Prawa miejskie Lublin uzyskał w 1317 roku.
6) Największy rozkwit Lublina, to czasy I Rzeczpospolitej – od połowy XV wieku. Od połowy XVII w. miasto podupadało. Po II wojnie światowej nastąpił bardzo szybki rozwój miasta, a jego ludność wzrosła trzykrotnie.
7) Unię lubelską czyli porozumienie pomiędzy Koroną Królestwa Polskiego i Wielkim Księstwem Litewskim zawarto podczas sejmu walnego w Lublinie, 1 lipca 1569 roku. Była to unia personalna obu państw, polskiego i litewskiego, nazwana Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Miały one wspólnego króla, sejm, herb, walutę i politykę zagraniczną. Oddzielne były: skarb, urzędy, wojsko i sądownictwo.
8) Na placu Litewskim w Lublinie od 1826 r. stoi Pomnik Unii Lubelskiej, przypominający o tym wydarzeniu. Koncepcję pomnika przedstawił Stanisław Staszic (1755-1826), znany przedstawiciel okresu Oświecenia. Pomnik stanął w miejscu, gdzie w 1569 r. obozowała szlachta przybyła na sejm.
9) Lublin przez kilka dni był stolicą Polski. Było to w 1918 roku. To właśnie w Lublinie powstał pierwszy rząd polski, którego premierem został Ignacy Daszyński.
Lublin – zabytki
Stare Miasto w Lublinie
10) Najstarszą częścią Lublina jest Stare Miasto, mające powierzchnię ok. 1 km². Wśród licznych zabytków są tu m.in. pozostałości murów miejskich (bramy: Krakowska i Grodzka oraz Baszta Gotycka), są tu renesansowe kamienice, ratusz (Trybunał Koronny), archikatedra i Wieża Trynitarska, bazylika dominikanów. Obok Starego Miasta stoi zamek.
Trybunał Główny Koronny
11) W miejscu spalonego w 1389 r. drewnianego ratusza, w 1575 r. zbudowano renesansowy ratusz. Potem uzyskał wygląd barokowy, a w latach 1781–1787 uzyskał obecny, klasycystyczny wygląd. To wtedy budynek stał się Trybunałem Głównym Koronnym. Był to najwyższy sąd apelacyjny Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej dla spraw prawa ziemskiego. Dzięki Trybunałowi Lublin stał się centrum prawniczym Rzeczypospolitej szlacheckiej.
Obecnie w budynku (stoi przy ul. Rynek 1) mieści się Pałac Ślubów, a w podziemiach jest Lubelska Trasa Podziemna.
Dodamy, że z Trybunałem Koronnym związana jest legenda o Czarciej Łapie.
Brama Krakowska
12) Najsłynniejszy symbol Lublina, to XIV-wieczna brama zbudowana w stylu gotyckim. Miała most zwodzony, przez który należało przejść, aby dotrzeć do miasta.
Początkowo nazwano ją Bramą Wyższą i istniała jej obecna dolna część. Po pożarach w XV wieku została odbudowana, po jakimś czasie dodano ośmioboczną część górną oraz miedziany hełm przykrywający wieżę. W XVI wieku był zegar, a z ganków muzycy i trębacze grali na instrumentach. W XVII w. wieża straciła militarne znaczenie, zasypano fosę, a w XVIII w. otrzymała wygląd barokowy.
W Bramie Krakowskiej mieści się Muzeum Historii Miasta Lublina, gdzie można poznać dzieje miasta od VI wieku do 1945 roku.
Zamek w Lublinie
13) Budowę zamku na wzgórzu (obecnie zamkowym) rozpoczęto w XII wieku. Potem był przebudowywany, dlatego widać tu kilka stylów architektonicznych. Od 1957 r. jest tu siedziba Muzeum Lubelskiego. Znajduje się tu m.in. wielki obraz Jana Matejko “Unia lubelska”.
14) Romańską wieżę zamkową (baszta, donżon) wzniesiono w XIII wieku, więc jest jedną z najstarszych budowli Lubelszczyzny. Ma ok. 15 metrów średnicy, wewnątrz są trzy kondygnacje. Między XVII a XIX wiekiem w baszcie było więzienie.
15) Kaplica Trójcy Świętej (Kaplica Zamkowa) została wybudowana w połowie XIV wieku, za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Z inicjatywy króla Władysława Jagiełły kaplica została przed 1418 rokiem jej wewnętrzne ściany ozdobiono malowidłami bizantyjskimi (freskami). Wśród postaci świętych są tu dwa portrety Jagiełły. Te polichromie odkryto w końcu XIX wieku i do niedawna były restaurowane.
W XVII w. do kaplicy dodano renesansowy portal.
16) W XIX wieku wzniesiono budowlę w stylu neogotyku angielskiego, która przez 128 lat pełniła funkcję wiezienia. Więzienie było tu także podczas II wojny światowej oraz po jej zakończeniu, do 1954 roku. Potem budynek odremontowano. Obecnie jest tu główna siedziba Muzeum Lubelskiego, założonego w 1906 roku. To jedno z najstarszych i największych muzeów wschodniej Polski.
Zamek stoi na wzgórzu, adres: ul. Zamkowa 9.
Wieża Trynitarska
17) Neogotycka Wieża Trynitarska stojąca obok archikatedry, to wieża-dzwonnica, jeden z symboli Lublina. Powstała na bazie wcześniejszej furty klasztornej. Nazwę zawdzięcza ojcom trynitarzom (Zakonowi Trójcy Przenajświętszej). Była kilkukrotnie przebudowywana, od 1818 r. jest własnością miasta. Po poważnych zniszczeniach podczas II wojny światowej, w latach 1945-1952 została odbudowana. Ostatni remont miał miejsce w 2011 roku.
Na Wieży Trynitarskiej są cztery dzwony. Największy, Maria, rozbrzmiewa podczas szczególnych uroczystości.
Obecnie tuż przy w wieży znajduje się Muzeum Archidiecezjalne. Na wysokości 40 metrów jest punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę miasta.
Brama Grodzka (Żydowska) i dzielnica żydowska
18) Przy ul. Grodzkiej 21 stoi brama, która w średniowieczu prowadziła ze Starego Miasta na lubelski zamek. Stała już w połowie XIV wieku i wchodziła w skład murów obronnych miasta. Obecny kształt uzyskała w 1785 r. dzięki Dominikowi Merliniemu, nadwornemu architektowi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Przez jakiś czas w bramie było liceum plastyczne, od 1998 r. mieści się tu instytucja kultury Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
19) Nazwę Brama Żydowska otrzymała dlatego, gdyż prowadziła ze Starego Miasta do dzielnicy żydowskiej, okalającej lubelski zamek, aż po ul. Lubartowską. Dzielnica powstała w XIV-XV wieku, a w XVI-XVII w. nastąpił jej największy rozkwit. W 1523 lubelscy Żydzi uzyskali równe z chrześcijanami prawa i przywileje. Była tu Wielka Synagoga, cmentarz, drukarnia hebrajska. W 1568 w dzielnicy żydowskiej mieszkało około 500 osób. Podczas najazdu kozacko-moskiewskiego w 1655 r. dzielnicę doszczętnie zniszczono i wymordowano 2 tys. Żydów.
Baszta Gotycka
20) Została zbudowana w 1341 r. i wchodziła w skład murów obronnych Lublina. Została zrekonstruowana w latach 80. XX wieku.
Plac Litewski
21) Plac Litewski powstał w latach 20. XIX wieku i odbywały się na nim parady wojskowe. W tym miejscu w 1918 roku rozegrały się wydarzenia związane z przejmowaniem władzy od Austriaków i tworzeniem się Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. W stanie wojennym (lata 80. XX wieku) odbywały się tu demonstracje patriotyczne zwolenników Solidarności.
22) W czasach okupacji hitlerowskiej nazwę placu zmieniono na Adolf Hitler-Platz, a po II wojnie światowej powrócono do dawnej nazwy Plac Litewski. Po śmierci Józefa Stalina, w latach 50-ych XX wieku, na krótko nazwę placu zmieniono na: Plac Józefa Stalina.
23) W czasach PRL-u, przez pół wieku, na tym najsłynniejszym lubelskim placu, stał Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej. Ten socrealistyczny monument przedstawiał żołnierza dzierżącego w dłoniach chorągiew. W latach 90. XX wieku jego miejsce zajął pomnik Józefa Piłsudskiego na kasztance.
24) Na Placu Litewskim są też inne pomniki: pomnik Unii Lubelskiej, pomnik Konstytucji 3 maja (wzniesiony w 1971 r., w 180. rocznicę tego wydarzenia) oraz płyta Nieznanego Żołnierza.
Nowy Ratusz
25) Nowy Ratusz wybudowano w latach 1827-1828 w stylu klasycystycznym, w miejscu dawnego klasztoru karmelitów bosych. Jest tu siedziba władz Lublina. Budynek stoi obok Bramy Krakowskiej. Po zniszczeniu podczas II wojny światowej, w latach 1947-1952 został odbudowany. W PRL-u był tu m.in. Pałac Ślubów. Codziennie w południe z balkonu ratusza trębacz ogrywa hejnał Lublina.
Grand Hotel Lublinianka
26) Przy ul. Krakowskie Przedmieście stoi m.in. czterogwiazdkowy Grand Hotel Lublinianka, zbudowany w latach 1899-1900 w stylu eklektycznym. Początkowo była tu Kasa Przemysłowców Lubelskich, założona w roku 1884 przez właścicieli największych wówczas zakładów produkcyjnych.
Lubelscy Żydzi
27) W 1787 r. w mieście mieszkało 4231 Żydów. W 1829 przy ulicy Walecznych założono nowy cmentarz żydowski, a od 1862 r. dzięki dekretowi równouprawnienia ludności żydowskiej w Królestwie Polskim, elita żydowska mogła osiedlać się w innych częściach Lublina. W 1886 powstał Szpital Żydowski przy ulicy Lubartowskiej 81.
W końcu 1940 w Lublinie mieszkało ok. 43 tys. Żydów. W 1941 r. hitlerowcy stworzyli tu żydowskie getto. Dzielnicę żydowską wyburzono w latach 1942-1943 na rozkaz niemieckich władz okupacyjnych. Pozostały jedynie fragmenty ulic i kamienic. W miejscu ul. Szerokiej powstał plac Zebrań Ludowych (obecna nazwa: plac Zamkowy).
Lublin – ciekawostki i informacje
28) Park Saski (Ogród Saski), to najstarszy park Lublina. Powstał w 1837 r. i ma ok. 12 ha powierzchni. Z dawnego ogrodzenia pozostał do dziś neogotycki tzw. domek odźwiernego (ul. Krakowskie Przedmieście 61) z końca XIX wieku.
29) Port lotniczy Lublin (Lublin Airport) otwarto w 2012 roku. Jest położony w pobliskim Świdniku, 10 km na wschód od Lublina.
30) Archidiecezja lubelska, to jedna z 14 archidiecezji w Polsce. Ustanowiono ją w 1805 r. Kościołem archikatedralnym diecezji jest Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.
31) Renesans lubelski, to lubelski nurt renesansu inspirowany architekturą włoską. W tym stylu powstało w Lublinie i na Lubelszczyźnie szereg kościołów w I połowie XVII wieku. M.in. kościół Bernardynów oraz kościół św. Ducha w Lublinie, kolegiata w Zamościu, fara w Kazimierzu Dolnym, kościoły w Radzyniu Podlaskim, Końskowoli, Markuszowie, Kurowie, Janowcu. W 2013 r. Lubelska Regionalna Organizacja Turystyczna utworzyła Szlak Renesansu Lubelskiego, obejmujący kilkadziesiąt obiektów, w tym 11 kościołów z Lublina.
32) Neogotycki most Mariana Lutosławskiego, to jeden z pierwszych żelbetowych mostów we wschodniej Polsce. Zbudowano go nad rzeką Bystrzycą w latach 1908-1909 i znajduje się na ul. Zamojskiej. Długość: 40 metrów, szerokość 16,3 m.
33) Obóz koncentracyjny Majdanek (Konzentrationslager Lublin) istniał w latach 1941-1944. Jego nazwa nawiązuje do Majdana Tatarskiego, obecnej dzielnicy Lublina. Przebywało tu ok 150 tys. więźniów, z czego ok. 78 tys. zgładzili hitlerowcy. Od 1947 r. jest tu Państwowe Muzeum na Majdanku, w 1969 r. odsłonięto pomnik Walki i Męczeństwa na Majdanku. Jest tu również Mauzoleum, na którym znajduje się napis: “Los nasz dla was przestrogą”. Adres: ul. Droga Męczenników Majdanka 67.
34) Kirkut (stary cmentarz żydowski) założono prawdopodobnie w 1541 roku i jest jednym z najstarszych w Polsce. Powstał na terenie średniowiecznej warowni, na wzniesieniu między ulicą Floriańską i Kalinowszczyzną, obok kościoła Salezjanów, na powierzchni jednego hektara. Jest otoczony XVII-wiecznym murem. Z braku miejsc do pochówku został zamknięty w 1830 roku. Gdy było tu ok. 3 tys. macew (nagrobków) hitlerowcy zdewastowali go podczas II wojny światowej. Po wojnie dochodziło do aktów wandalizmu. Obecnie jest tu jedynie 60 macew, a cmentarz otwierany jest tylko przy specjalnych okazjach.
Cmentarz przy ul. Lipowej
35) Cmentarz przy ul. Lipowej w Lublinie, to najstarszy i najbardziej znany cmentarz wschodniej Polski. Spoczywa tu wielu znanych mieszkańców Lublina. Pierwsze pochówki miały miejsce od początku XX wieku. Ponieważ na terenie cmentarza rosły lipy, początkowo nazywano go „Pod Lipkami” lub „Lipki”.
36) W skład zespołu cmentarzy miejskich przy ul. Lipowej wchodzi kilka cmentarzy: rzymskokatolicki, ewangelicko-augsburski, prawosławny oraz wojskowo-komunalny.
W najstarszej części cmentarza znajduje się około tysiąca grobów z XIX wieku. W ostatnich latach są one sukcesywnie restaurowane.
Cmentarz był kilkukrotnie powiększany w XIX wieku. Stoją tu trzy kaplice, jest kilka pomników. W prawosławnej części cmentarza (jest tu ok. pół tysiąca nagrobków) stoi prawosławna cerkiew cmentarna Świętych Niewiast Niosących Wonności, którą wybudowano w latach 1902−1903.
Lublin ciekawostki
37) Głusk przed 1866 r. był wsią, obecnie jest częścią Lublina. Na przełomie XVII/XVIII w. wzniesiono tu późnobarokowy ratusz. Adres: ul. Głuska 144.
38) Muzeum Wsi Lubelskiej (Al. Warszawska 96), to skansen otworzony w 1960 roku. Zgromadzono tu kilkadziesiąt budynków drewnianych, m.in. zagrody chłopskie, dwory, wiatrak, cerkiew z dzwonnicą, kościół, spichlerz, kapliczki.
39) W klasycystycznym dworku zbudowanym w końcu XVIII wieku w dzielnicy Kalinowszczyzna (ul.Kalinowszczyzna 13) znajduje się muzeum biograficzne Wincentego Pola (1807-1872) – poety, geografa.
40) Lublin, to miasto uniwersyteckie. Są tu: Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie (UMCS), Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (KUL), Politechnika Lubelska, Uniwersytet Medyczny, Lubelska Szkoła Biznesu i inne szkoły wyższe.
41) W Lublinie w 1950 r. założono klub piłkarski Motor Lublin. Piłkarze klubu rozgrywają mecze na stadionie Arena Lublin (ul. Stadionowa 1). Obiekt powstał w latach 2011-2014, jest na nim 15.500 miejsc siedzących. W czerwcu 2017 r. na obiekcie rozegrano 3 mecze mistrzostw Europy U-21.
42) Motor Lublin, to znany klub żużlowy. Istniał w latach 1962-1995. Żużlowcy jeździli na stadionie MOSiR Bystrzyca (Al. Zygmuntowskie 5). Potem klub przechodził zmiany i miał inne nazwy, aktualnie nazywa się Speedway Lublin.
43) Zalew Zemborzycki (Jezioro Zemborzyckie), to zbiornik retencyjno-rekreacyjny na rzece Bystrzycy. Znajduje się w Lublinie, w dzielnicy Zemborzyce. Powstał w 1974 roku (prace planistyczne trwały od lat 50-ych), ma ponad 2,5 ha powierzchni. To miejsce wakacyjnego wypoczynku głównie mieszkańców Lublina. W uroczystym otwarciu brał udział I sekretarz PZPR Edward Gierek.
Lublin ciekawostki i zdjęcia: (c) Sadurski.com
Zobacz też:
> Lubelski przysmak: cebularz
> Białystok
> Rzeszów
> Szczecin
Ten tekst odpowie na pytania:
Kiedy i jak powstał Lublin?
Z czego słynie Lublin?
Dlaczego warto odwiedzić Lublin?
Jakie są najciekawsze zabytki Lublina?
Z czym kojarzy się Lublin?
Kiedy Lublin był stolicą Polski?
Jakie są największe atrakcje Lublina?
Kiedy powstała Brama Krakowska, architektoniczny symbol Lublina?
Jakie pomniki stoją na Placu Litewskim w Lublinie?
Jak nazywa się najstarszy cmentarz Lublina?
Gdzie przed wojną była w Lublinie dzielnica żydowska?
Jaka jest historia zamku w Lublinie?
Jakie są dzieje miasta Lublina?
