Dauritas i bunt Sklawinów. Historia wyprawy z 578 roku

Dauritas, znany również jako Dobręta lub Daurentius, był wodzem Sklawinów dackich w drugiej połowie VI wieku, przewodzącym plemionom słowiańskim zamieszkującym tereny nad dolnym Dunajem, w dawnej prowincji rzymskiej Dacji. Jego rządy przypadły na burzliwy okres, gdy Sklawinowie, po części podporządkowani Awarom, szukali możliwości uniezależnienia się od ich zwierzchnictwa. Dauritas zasłynął z buntowniczego charakteru i odważnych, choć kontrowersyjnych decyzji, które wpłynęły na relacje Sklawinów z Awarami oraz Bizancjum. Przybliżamy jego postać, kontekst historyczny oraz przebieg i konsekwencje wyprawy z 578 roku

Kim był Dauritas?

Dauritas sprawował władzę książęcą nad Sklawinami dackimi około 570 roku, choć jego rządy były ograniczone przez radę naczelników, co wskazuje na istnienie pewnej formy demokracji plemiennej. Jego imię, zapisane w źródłach greckich jako Δαυρέντιος (Daurentios) lub Δαυρίτας (Dauritas), bywa rekonstruowane przez badaczy jako Dobręta, choć Tadeusz Lehr-Spławiński sugerował, że mogło dojść do błędu pisarskiego, a imię mogło brzmieć Λαυρέντιος (Laurentios). Brak szczegółowych informacji o jego pochodzeniu czy życiu osobistym, ale źródła podkreślają jego porywczy temperament i zdolności przywódcze. Jako wódz, Dauritas stanął przed wyzwaniem utrzymania niezależności Sklawinów w obliczu presji ze strony Awarów, koczowniczego ludu tureckiego, który w połowie VI wieku podporządkował sobie wiele plemion w Europie Wschodniej, w tym Sklawinów dackich.

Sklawinowie pod wodzą Dauritasa zamieszkiwali tereny na lewym brzegu Dunaju, które były strategicznie istotne zarówno dla Bizancjum, jak i Awarów. W latach 60. VI wieku Awarowie, po podboju państwa Gepidów i przesiedleniu się do Panonii (567), zaczęli tracić bezpośrednią kontrolę nad Sklawinami dackimi, co stworzyło dla Dauritasa okazję do buntu. Jego decyzje, choć odważne, miały dalekosiężne konsekwencje dla jego plemion i regionu.

Kontekst historyczny

W VI wieku Sklawinowie, wraz z innymi plemionami słowiańskimi, takimi jak Antowie, prowadzili częste najazdy na granice Bizancjum, nierzadko w sojuszu z plemionami tureckimi. Kroniki bizantyjskie opisują ich wyprawy w czasach cesarzy Justyna I i Justyniana I, w tym poważne najazdy w latach 549–550, które spustoszyły Półwysep Bałkański. Przybycie Awarów w połowie VI wieku zmieniło układ sił. Awarowie, po opuszczeniu Turkiestanu i wchłonięciu plemion huńskich oraz bułgarskich, stworzyli potężną konną armię liczącą nawet 50 tysięcy wojowników. Osiedlili się nad dolnym Dunajem, podporządkowując Sklawinów dackich i narzucając im daninę.

Przesiedlenie Awarów do Panonii w 567 roku, po podboju Gepidów i odejściu Longobardów do Italii, osłabiło ich kontrolę nad Sklawinami. Dauritas, widząc w tym szansę, postanowił zerwać z zależności od kagana awarskiego Bajana. Jego decyzja o odmowie płacenia daniny i zamordowaniu posłów była nie tylko aktem buntu, ale też złamaniem ówczesnych zwyczajów dyplomatycznych. Wywołało ostrą reakcję Awarów i wpłynęło na dalsze wydarzenia.

Bunt Dauritasa i zamordowanie posłów

W 578 roku na dwór Dauritasa przybyło poselstwo awarskie z żądaniem zapłaty daniny, którą Sklawinowie płacili Awarom jako wyraz podporządkowania. Dauritas, kierowany porywczym charakterem i dążeniem do uniezależnienia, nie tylko odmówił, ale rozkazał zamordować posłów. Ten akt był szokujący w kontekście ówczesnych norm, które nakazywały szacunek dla wysłanników, nawet wrogich. Zamordowanie posłów stanowiło bezpośrednie wyzwanie dla autorytetu kagana Bajana i zapowiadało otwarty konflikt. Decyzja Dauritasa była ryzykowna, ale świadczyła o jego determinacji i wierze w siłę Sklawinów, którzy w tym czasie zyskiwali na znaczeniu militarnym.

Wyprawa łupieżcza z 578 roku

Po zamordowaniu posłów Dauritas postanowił przejść do ofensywy. W 578 roku zorganizował łupieżczą wyprawę przeciwko Bizancjum, wykorzystując osłabienie kontroli awarskiej i chaos w regionie. Według kronik greckich, wojownicy sklawińscy, których liczbę przesadnie oszacowano na 100 tysięcy, opuścili tereny na lewym brzegu Dunaju i spustoszyli ziemie bizantyjskie, docierając aż do Grecji. Wyprawa miała charakter rabunkowy, a jej celem było zdobycie łupów i osłabienie pozycji Bizancjum na Bałkanach.

Sklawinowie, pod wodzą Dauritasa, odnieśli początkowy sukces, siejąc spustoszenie na rozległych terenach. Ich działania były częścią szerszego wzorca najazdów słowiańskich, które w VI wieku destabilizowały cesarstwo. Jednak wyprawa ta wywołała reakcję Bizancjum, które, nie mogąc samodzielnie powstrzymać Sklawinów, zwróciło się o pomoc do Awarów.

Reakcja Awarów i konsekwencje

Cesarz Tyberiusz, świadomy zagrożenia ze strony Sklawinów, zaproponował kaganowi Bajanowi sojusz przeciwko buntowniczym plemionom. Bajan, pragnąc zemsty za zamordowanie swoich posłów i odzyskania kontroli nad Sklawinami, przyjął ofertę. Awarowie wsparci przez Bizancjum, przeprowadzili niszczycielski najazd na ziemie Sklawinów dackich. Ich armia, choć potężna, nie była jednak w stanie trwale podporządkować Sklawinów, którzy zachowali pewną autonomię.

Wyprawa Dauritasa, choć początkowo skuteczna, zakończyła się porażką strategiczną. Najazd awarski osłabił Sklawinów, a ich tereny ucierpiały w wyniku odwetowego ataku. Brakuje szczegółowych informacji o losach samego Dauritasa po 578 roku – źródła nie wskazują, czy zginął w walkach, czy nadal przewodził plemionom. Jego bunt, choć nie przyniósł trwałej niezależności, był ważnym epizodem w dziejach Sklawinów, ukazując ich dążenie do autonomii i zdolność do stawiania oporu potężnym Awarom.

Znaczenie i dziedzictwo

Dauritas pozostaje postacią symboliczną w historii Sklawinów, uosabiającą odwagę i bunt przeciwko obcej dominacji. Jego decyzja o zamordowaniu posłów i zorganizowaniu wyprawy była ryzykowna, ale świadczyła o rosnącej sile plemion słowiańskich. Choć najazd z 578 roku nie przyniósł trwałych korzyści, przyczynił się do osłabienia wpływów awarskich w regionie i przygotował grunt pod późniejsze powstania, takie jak to pod wodzą Samona w VII wieku.

Sklawinowie, mimo klęski w starciu z Awarami, kontynuowali ekspansję na Bałkanach, osiedlając się na spustoszonych ziemiach i stopniowo integrując z lokalną ludnością. Dauritas, choć znany głównie z jednego epizodu, jest uznawany za jednego z pierwszych słowiańskich wodzów, których działania zostały odnotowane w źródłach pisanych, co czyni go ważną postacią w historii wczesnych Słowian.

Skalwinowie: (c) Sadurski.com / GR
Na ilustracji: personifikacja czterech krajów (Sclavinii, Germanii, Galii i Romy) z Ewangeliarza Ottona III; ok. roku 1000.

Zobacz też:
>
>